Asal Çarpanlar ve Bulma Yöntemleri
Bir sayının çarpanlarından asal olanlarına, o sayının asal çarpanları denir. Mesela, 12'nin çarpanları 1, 2, 3, 4, 6 ve 12'dir. Bunlardan asal olanlar sadece 2 ve 3'tür. Yani 12'nin asal çarpanları 2 ve 3'tür.
Asal çarpanları bulmanın iki pratik yolu vardır: çarpan ağacı ve asal çarpan algoritması. Çarpan ağacında sayıyı sürekli dallara ayırıp, asal olanları yuvarlak içine alırız. Mesela 20 sayısını 2×10 şeklinde ayırıp, 10'u da 2×5 şeklinde ayırdığımızda, asal çarpanlar 2 ve 5 olarak bulunur.
Asal çarpan algoritmasında ise sayıyı en küçük asal sayıdan başlayarak sürekli asal sayılara böleriz. Örneğin 60 sayısını düşünelim:
60 ÷ 2 = 30
30 ÷ 2 = 15
15 ÷ 3 = 5
5 ÷ 5 = 1
Bu işlem sonucunda 60'ın asal çarpanlarının 2, 3 ve 5 olduğunu görürüz.
Dikkat: Asal çarpanları üslü şekilde gösterebiliriz. Örneğin 60 = 2² × 3 × 5 şeklinde yazılır. Burada 2 sayısı iki kez, 3 ve 5 sayıları birer kez çarpan olarak kullanılmıştır.
Bu yöntemler, karmaşık sayıların asal çarpanlarını bulmayı kolaylaştırır. Unutma, aynı sayı için farklı çarpan ağaçları çizebilirsin, ama sonuçta aynı asal çarpanları bulursun.