Analiz, Asit-Baz ve Çözünme-Çökelme Tepkimeleri
Analiz (ayrışma) tepkimeleri, sentez tepkimelerinin tersidir. Bir madde, ısı veya elektrik enerjisi yardımıyla daha basit bileşiklere ya da elementlere ayrılır. Kalsiyum karbonatın ısı ile kalsiyum oksit ve karbondioksite ayrışması buna örnektir: CaCO₃ → CaO + CO₂. Suyun elektroliz ile hidrojen ve oksijene ayrılması da bir analiz tepkimesidir.
Asit-baz tepkimeleri, suda çözündüklerinde H⁺ iyonu veren asitler ile OH⁻ iyonu veren bazlar arasında gerçekleşir. Bu tepkimelerde iki durum oluşabilir: su oluşursa nötralleşme tepkimesi HCl+NaOH→NaCl+H2O, su oluşmazsa asit-baz tepkimesi HCl+NH3→NH4Cl adını alır.
🔑 Asit-baz tepkimeleri denkleştirilirken, önce asitteki H⁺ iyonları ile bazdaki OH⁻ iyonlarının sayısı eşitlenir, böylece oluşacak su molekülü sayısı belirlenir!
Çözünme-çökelme tepkimeleri, çözeltilerde gerçekleşen özel tepkimelerdir. İyonik maddeler suda çözündüğünde iyonlarına ayrılır. Bu iyonlar birbirleriyle tepkimeye girdiğinde suda çözünmeyen katı madde (çökelek) oluşabilir. Örneğin, gümüş nitrat çözeltisi ile sodyum klorür çözeltisi karıştırıldığında gümüş klorür çöker.
Kimyasal tepkimeleri türlerine göre tanımak, denklemleri yazabilmek ve tepkime ürünlerini tahmin edebilmek, kimya derslerinde başarıya giden yolda büyük önem taşır.