Açıklamalı Cümle Yapıları

İngilizce'de cümle yapılarını anlamak, dili doğru kullanmanın anahtarıdır. Bu ders notlarında, İngilizce'de sıkça kullanılan cümle yapılarını ve bunların Türkçe karşılıklarını öğreneceksiniz.

Bu yapıları anlamak, İngilizce metinleri daha kolay çözmenize ve kendi cümlelerinizi daha doğru kurmanıza yardımcı olacak. Her bir kalıp, günlük konuşmada ve akademik yazılarda sıkça karşınıza çıkar.

İpucu: Bu yapıları ezberlemek yerine, örnek cümlelerdeki kullanımlarını anlayarak öğrenmeye çalışın. Bu şekilde daha kalıcı öğrenme sağlarsınız.

Tanımlayıcı Yapılar ve Zaman Kullanımları

İngilizce'de bir şeyi tanımlarken "called" kelimesi önemlidir. "Aç olduğumuzda, midemiz ghrelin olarak adlandırılan bir hormon salgılar" örneğinde gördüğümüz gibi, "called" ifadesi "olarak adlandırılan" anlamında kullanılır.

"What" ile başlayan cümleleri anlamak için pratik bir yöntem, "what" kelimesine "şey" anlamı vermektir. "Bizi hayvanlardan ayıran şey bizim düşünme yeteneğimizdir" cümlesinde olduğu gibi.

Present Perfect Continuous yapısı (have/has been + Fiil + ing), geçmişte başlayıp hala devam eden olayları ifade eder. "Sahra altı Afrikasında yaşayan insanlar 15 yıldır kuraklığı tecrübe ediyorlar" örneğindeki gibi. Ayrıca bu cümlede "the peoples" ifadesinden sonra gizli bir "that" vardır.

Unutmayın: İngilizce'de tanımlayıcı yapılarda genellikle gizli "that" bağlacı vardır ve bunu fark etmek cümleyi doğru anlamanıza yardımcı olur.

Açıklayıcı Bağlaçlar ve İlişki Yapıları

"Such as" ifadesi "gibi" veya "örneğin" anlamında kullanılır. "Televizyon, internet ve dergi gibi medya kaynakları..." cümlesinde olduğu gibi. Aynı cümlede "in order to" kalıbı da "-mek için" anlamını taşır.

"Known as" ifadesi "olarak bilinen" anlamına gelir. "Pre-Sokratikler olarak bilinen bir dizi düşünür" örneğindeki gibi. Bu tür cümlelerde, sıralı ifadeleri belirten "and" bağlacına dikkat etmelisiniz.

"Because" bağlacını "-den dolayı" şeklinde anlamak daha doğru olur. "Kurtarma ekipleri, anahtarları olan gardiyanları bulamadıklarından dolayı, yangın boyunca mahkumları kurtarmak için hiçbir yollarının olmadığını söylediler" cümlesinde gördüğümüz gibi.

Dikkat: Cümlede "said" gibi bir söyleme fiilinden sonra genellikle "that" bağlacı bulunur, ancak çoğu zaman bu bağlaç gizlidir. Bu tür yapıları fark etmek, cümle analizinizi kolaylaştıracaktır.

Karşılaştırma ve Zaman İfade Eden Kalıplar

"As much as" ifadesi "kadar" anlamında kullanılır. "Katılımcıların karakterlerinin 4 yıl boyunca en az evlilik durumu ve istihdam gibi demografik faktörler kadar değiştiğini ortaya çıkardı" cümlesinde olduğu gibi.

Zaman ifade eden kalıplar İngilizce'de çok önemlidir:

• "As far as" - "bildiğim kadarıyla"
• "As soon as" - "-er -mez" (Ofise gelir gelmez seni arayacağım)
• "As long as" - "-dıkça, -dığı sürece" (Sen çalıştıkça akademik hayatın boyunca başarılı olursun)

Bu kalıpları kullanarak zamansal ilişkileri doğru bir şekilde ifade edebilirsiniz. Özellikle akademik İngilizce'de bu yapılar sıkça karşınıza çıkar.

Püf Noktası: İngilizce'deki "as" bağlacı çok işlevlidir ve farklı bağlaçlarla bir araya gelerek çeşitli anlamlar yaratır. Bu yapıları günlük konuşmanızda kullanarak pekiştirin.

Ek Bağlaçlar ve Karşılaştırma Yapıları

"As well as" kalıbı "yanı sıra" anlamında kullanılır. "Uyuşturucu bağımlılığına doğru bir eğilimin yanı sıra, sıklıkla agresiflikle ya da anti-sosyal davranışla ilişkilidir" örneğinde görebilirsiniz.

"For instance" ve "For example" ifadeleri "örneğin" anlamındadır. "Whether" ise önüne geldiği ifadeye "-ıp -madığı" anlamı katar, "oyunlardaki şiddetin gençleri daha sinirli bir hale getirip getirmediğine dair" cümlesinde olduğu gibi.

"Those who + cümle" yapısı "yapanlar, edenler" anlamında kullanılır. "John Stuart Mill Britanya'da bir refah devleti ihtiyacına dair tartışmayı başlatanlardan biriydi" örneğinde olduğu gibi.

"Rather than" ifadesi "-ın yerine, -den ziyade" anlamında kullanılır. "Becerilerin yerine haplara bağlı kalmak" örneğinde gördüğümüz gibi.

İpucu: Bu bağlaçları kullanırken, cümlenin genel anlamını düşünün. Doğru bağlaçlar, düşüncelerinizi daha net ve etkili bir şekilde ifade etmenizi sağlar.

Niteleme ve Kapsama Yapıları

"Most" ifadesi "çoğu" anlamında kullanılır. "Antik Mısır'daki insanların çoğu fakirdi" örneğinde olduğu gibi.

"Including" ifadesi "dahil" anlamına gelir. "Hem Mısır hem de Çin dahil, antik zaman ölçüm sistemlerinde" cümlesinde olduğu gibi. Aynı cümlede "Both... and..." kalıbı da "hem... hem de..." anlamında kullanılmıştır.

"The way" ifadesinden sonra genellikle "gizli that" vardır. "Toplumların, kadınlardan beklediği davranışlar tarzları arasında" örneğinde olduğu gibi. Bu tür cümlelerde özneyi pasifleştirmemiz gerekir.

"No longer" ve "any longer" ifadeleri "artık, bundan böyle" anlamlarında kullanılır ve cümleyi olumsuz yapar. "Colorado nehri artık denize akmıyor" cümlesindeki gibi.

Önemli Not: Pasif yapılar İngilizce'de sıkça kullanılır. "Kadınlardan davranmaları beklenir" şeklinde çevirdiğimiz cümlelerde, özne-yüklem ilişkisini doğru kurmanız gerekir.

Fiil Yapıları ve Karşılaştırmalar

"Being" ifadesi "olma/olmak", "having" ise "sahip olma" anlamlarında kullanılır. "İnce olmak ciddi bir hastalığa sahip olma anlamına gelebilir" cümlesinde olduğu gibi.

"So... that" kalıbı, "o kadar... ki" anlamına gelir. "Bu mesele o kadar önemliydi ki onu ihmal edemezdik" örneğinde olduğu gibi. Burada bir önemli nokta daha var: Yardımcı fiilden (can, could, should gibi) sonra "have + 3. hal" kullanılırsa, hem yardımcı fiilin anlamı hem de geçmiş zaman anlamı verilmelidir.

"As... as" ifadesi "kadar" anlamında kullanılır. "Bu yazı arzu ettiğim kadar detaylı değil" örneğinde olduğu gibi.

Önemli Hatırlatma: "Should have + V3" yapısı "-meliydi, -malıydı" anlamına gelir ve geçmişteki bir sorumluluk veya zorunluluğu ifade eder. Örneğin: "I should have gone to Istanbul" (İstanbul'a gitmeliydim).

Bağlaçlar ve Durum İfadeleri

"In return/in exchange" kalıpları "karşılığında, mukabilinde" anlamında kullanılır. "Karşılığında genellikle hediye şeklinde geçiş ücreti öderlerdi" cümlesindeki gibi.

"By + fiil-ing" kalıbı "-erek, -arak" manasında kullanılır. "İnsanların yalnızca düşünme yeteneklerinden faydalanarak dünya hakkındaki hakikatleri ortaya çıkarabilecekleri" örneğinde olduğu gibi.

"ANY" olumlu cümlede genellikle "herhangi veya her" anlamına gelirken, olumsuz cümlelerde "hiç" anlamına gelir. "Herhangi bir hazır yiyecek restorantına gidersen" örneğinde görebiliriz.

"WITH" eğer cümle başında kullanılırsa, virgüle kadar olan kısmı bir kabul ederek "...ile birlikte/beraber" anlamı verilir. "Sovyetler Birliğinin çöküşüyle beraber, Soğuk Savaş sona erdi" cümlesindeki gibi.

İşinize Yarayacak Bilgi: "With" ile başlayan cümleler, neden-sonuç ilişkisini göstermenin etkili bir yoludur. Örneğin: "With proper training, anyone can learn to swim" (Uygun eğitimle, herkes yüzmeyi öğrenebilir).

Amaç Bildiren Yapılar

"So that" ve "in order that" kalıpları "-sın diye, -mesi için, -mek için" anlamında kullanılır. "İngilizcelerini geliştirebilmek için hergün İngilizce çalışıyorlar" ve "Tüm öğrencilerin pasajı anlaması için öğretmen onu tekrarlayarak açıkladı" örneklerinde olduğu gibi.

"In order to" ifadesi önüne geldiği fiile "-mek için" anlamı katar. "Birçok koşulsuz refleks organizmayı korumak için vardır" cümlesindeki gibi.

"As a + kelime" şeklindeki ifadeler, genellikle "bir ... olarak" anlamında kullanılır. "Onu bir fırsat olarak algıladım" örneğinde olduğu gibi.

"Whose" ifadesi, önündeki ifadeyi niteler. Eğer cümlede "onun/onların ... ki" şeklinde ifade edebiliyorsak "whose" kullanabiliriz. "İsmi Ahmet olan adam burada çalışıyor" cümlesinde "adamın adı ki Ahmet" diyebiliriz.

Kolay Hatırlama İpucu: "So that", "in order that" ve "in order to" arasındaki fark, "so that" ve "in order that"ten sonra özne+fiil gelmesi, "in order to"dan sonra sadece fiil gelmesidir.

Karşılaştırma ve Zıtlık Yapıları

"Either... or..." kalıbı "ya o, ya da o" anlamında kullanılır. "Ya güçlü ya da güçsüz hissettikleri bir anı yazmalarını söyledi" örneğindeki gibi.

"Neither... nor" kalıbı "ne o... ne de o..." anlamında kullanılır. "Bir zamanlar bebeklerin ne öğrenebildiği ne de hatırlayabildiği düşünülüyordu" cümlesinde olduğu gibi.

"The more... the more..." kalıbı "ne kadar... o kadar..." anlamında kullanılır. "Ne kadar fazla ders çalışırsam, o kadar az arkadaşlarımla vakit geçiririm" örneğindeki gibi. Bu yapıda "the more" yerine, "the less, the farther, the longer, the harder" gibi ifadeler de kullanılabilir.

"Both... and...." kalıbı "hem o hem de o" anlamındadır. "Rusya hem nüfus hem de alan olarak en genişiydi" cümlesindeki gibi.

"Not only.... but also...." kalıbı "yalnızca o değil, ama aynı zamanda o" anlamında kullanılır. "Bir vegan yalnızca et yemeyi reddetmez ama aynı zamanda tüm hayvansal ürünleri yemekten ve giymekten kaçınır" örneğinde görebilirsiniz.

Son İpucu: Bu karşılaştırma yapılarını kullanırken, iki tarafta da aynı yapıyı kullanmaya özen gösterin. Örneğin, "both... and..." yapısında her iki tarafta da isim veya fiil kullanılmalıdır.