Düzgün Çembersel Hareket Temelleri
Düzgün çembersel harekette cisim sabit bir yarıçapta daire çizer ve hız büyüklüğü değişmez ama hız yönü sürekli değişir. Bu yüzden ivme vardır!
Açısal hız (ω) cisminin ne kadar hızla döndüğünü gösterir. Formülü ω = 2π/T şeklindedir. T periyot, yani bir tur atma süresidir. Birimi rad/s'dir.
Çizgisel hız ise v = ω.r formülüyle bulunur. Merkezden ne kadar uzaksan, o kadar hızlı hareket edersin. Dönme dolabın kenarında ortasından daha hızlı gitmen gibi!
💡 İpucu: Açısal hız tüm noktalar için aynı, ama çizgisel hız yarıçapla değişir.
Merkezkaç kuvvet cismini merkezden uzaklaştırmaya çalışır ama merkezil kuvvet onu merkezde tutar: F = mv²/r = mω²r
Dikey Düzlemde Çembersel Hareket
Dikey düzlemde dönme hareketi yapan cisimler için farklı konumlarda farklı analizler yapman gerekir. En kritik nokta en üst noktadır.
En üst noktada: F_m = T + mg (ip gerginliği en küçük değerini alır)
En alt noktada: F_m = T - mg (ip gerginliği en büyük değerini alır)
Yan noktalarda trigonometri kullanarak komponetleri ayırmen gerekir. T = F_m ± mg.cosα gibi formüller ortaya çıkar.
Virajlı Yolda Güvenli Dönüş
Arabalar virajlarda nasıl durmadan dönebiliyor? Sürtünme kuvveti sayesinde! Maksimum sürtünme kuvveti F_max = μmg'dir.
Güvenli dönüş için: μmg ≥ mv²/r olmalı. Buradan maksimum hız: V_max = √(μgr)
💡 Dikkat: Hız arttıkça veya viraj daraldıkça (r küçüldükçe) kayma riski artar!
Eğimli virajlarda trigonometri devreye girer: V = √(tanα.g.r). Eğim açısı arttıkça daha yüksek hızlarda güvenle dönebilirsin.