Hz. Muhammed'in Hayatı

İslam dininin son peygamberi Hz. Muhammed, önemli bir tarihi şahsiyettir. Onun hayatı, Mekke'de başlayıp Medine'de devam eden ve İslam'ın yayılmasıyla şekillenen bir dönemdir.

Peygamberimizin hayatını anlamak, İslam'ın nasıl ortaya çıktığını ve ilk yıllarda nasıl yayıldığını öğrenmemizi sağlar.

Not: Peygamberimizin hayatını Mekke ve Medine dönemleri olarak ikiye ayırabiliriz. Bu dönemlerde yaşanan olaylar, İslam'ın gelişimini önemli şekilde etkilemiştir.

Mekke Dönemi ve İlk Vahiy

Hz. Muhammed, 610 yılının Ramazan ayında Hira Mağarası'nda ilk vahyi aldı. Vahiy meleği Cebrail geldiğinde peygamberimize ilk söylediği söz "Oku!" oldu. İnen ilk ayetler Alak Suresi'nin 1-5. ayetleriydi: "Yaratan Rabbinin adıyla oku! O, insanı alakadan yarattı. Oku! Senin Rabbin Kerem sahibidir. O, kalemle yazmayı öğretendir. İnsana bilmediğini öğretendir."

İlk vahyin "Oku!" emriyle başlaması ve kalemden bahsetmesi, İslam'ın bilgiye verdiği önemi gösterir. İlk vahiyden sonra bir süre vahiy kesildi. Bu döneme "Fetret'ül vahiy" denir.

Daha sonra Müddessir Suresi'nin ilk ayetleri indi: "Ey örtünüp bürünen, kalk da insanları uyar." Bu ayetle birlikte Hz. Muhammed yakınlarını gizlice İslam'a davet etmeye başladı. İlk müslümanlar Hz. Hatice, Hz. Ebubekir, Hz. Ali ve Hz. Zeyd b. Harise oldu.

Biliyor musun? Gizli davet döneminde, Hz. Muhammed yeni müslümanlarla Erkam'ın evinde (Daru'l Erkam) buluşurdu. Böylece onları müşriklerin baskılarından korumaya çalışırdı.

Açık Davet ve Habeşistan'a Hicret

Hicr Suresi 94. ayet ("Sana emrolunanı açıkça söyle ve müşriklere aldırış etme") indikten sonra Hz. Muhammed, İslam'ı açıkça anlatmaya başladı. Önce amcası Ebu Talib'in evinde bir ziyafet verdi, sonra da Mekkelileri Safa tepesinde toplayarak İslam'ı anlattı. Ancak amcası Ebu Leheb buna sert tepki gösterdi.

Açık davetle birlikte pek çok kişi müslüman oldu. Bunu kabullenemeyen müşrikler, müslümanlara baskı yapmaya başladılar. Peygamberimize mal, mülk ve liderlik teklif ederek davadan vazgeçmesini istediler. Fakat o: "Allah'a yemin ederim ki, Güneşi sağ elime, Ay'ı sol elime koysunlar yine de bu davadan vazgeçmem" diyerek kararlılığını gösterdi.

Artan baskılar üzerine 615 yılında, Hz. Osman önderliğinde 16 müslüman Habeşistan'a hicret etti. Bir yıl sonra da Cafer b. Ebi Talib önderliğinde 100 kişi daha Habeşistan'a gitti. Habeşistan Kralı Necaşi, müslümanları ülkesine kabul etti ve onlara dinlerini yaşama özgürlüğü tanıdı.

Merak ediyor musun? İslamda ilk hicret neden Habeşistan'a yapıldı? Çünkü Habeşistan Kralı Necaşi adaletli bir yöneticiydi ve farklı dinlere saygı duyuyordu.

İsra-Miraç Olayı ve Hüzün Yılı

Hz. Muhammed, 620 yılında iki büyük üzüntü yaşadı. Önce eşi Hz. Hatice'yi, sonra da koruyucusu olan amcası Ebu Talib'i kaybetti. Bu yüzden 620 yılına "Hüzün Yılı" denildi. Bu kayıplardan sonra peygamberimiz, İslam'ı anlatmak için Taif'e gitti. Ancak Taif halkı onu taşlayarak şehirden çıkardı. Buna rağmen Hz. Muhammed onlara beddua etmedi, aksine "İlâhi! Sen Kavmime hidayet ver, onlar bilmiyorlar..." diyerek dua etti.

Aynı yıl İsra-Miraç olayı gerçekleşti. İsra, Hz. Muhammed'in bir gece Mekke'deki Mescid-i Haram'dan Kudüs'teki Mescid-i Aksa'ya götürülmesidir. Miraç ise peygamberimizin Mescid-i Aksa'dan Allah katına yükselmesidir.

Miraç gecesinde beş vakit namaz farz kılındı. Namazda okuduğumuz Tahiyyat duası, Hz. Muhammed'in Allah ile selamlaşmasını anlatır.

Biliyor musun? İsra-Miraç olayını anlatan İsra Suresi'nin ilk ayeti şöyledir: "Kulunu bir gece Mescid-i Haram'dan, çevresini mübarek kıldığımız Mescid-i Aksa'ya götüren Allah'ın şanı yücedir."

Akabe Biatları ve Hicretin Hazırlığı

Hz. Muhammed, 620 yılında Akabe denilen yerde Medine'den gelen 6 kişilik grupla karşılaştı ve onlara İslam'ı anlattı. Bu kişiler müslüman oldular ve bir sonraki yıl tekrar buluşmak üzere sözleştiler.

Bir yıl sonra, 621'de Medineli 12 kişi Akabe'ye geldi ve Hz. Muhammed'e biat ettiler. Biat, söz vermek ve birinin önderliğini kabul etmek demektir. Bu kişiler Allah'a ortak koşmayacaklarına, çocukları öldürmeyeceklerine ve peygambere itaat edeceklerine söz verdiler. Bu olaya "I. Akabe Biatı" denir.

Hz. Muhammed, Medine'deki müslümanlara İslam'ı öğretmesi için Musab b. Umeyr'i öğretmen olarak gönderdi. Bir yıl sonra, 622'de 75 Medineli tekrar Akabe'ye geldi. Hz. Muhammed'i Medine'ye davet ettiler ve onu kendi canları gibi koruyacaklarına söz verdiler. Bu olaya da "II. Akabe Biatı" denir.

Bu biatlardan sonra Hz. Muhammed, müslümanların Medine'ye hicret edebileceklerini bildirdi. Böylece müslümanlar gruplar halinde Mekke'den Medine'ye göç etmeye başladılar.

Unutma: Mekke'den Medine'ye hicret edenlere muhacir, onlara yardım eden Medineli müslümanlara ise ensar denilmiştir.

Yeni Öğrendiklerimi Pekiştiriyorum

Buraya kadar Hz. Muhammed'in Mekke dönemindeki önemli olayları öğrendik. Bu bilgileri iyice öğrenebilmek için biraz tekrar yapalım.

İlk vahyin geldiği yer Hira Mağarası'dır. İlk inen ayetler "Oku!" emriyle başlayan Alak Suresi'nin ilk beş ayetidir. İlk müslümanlar arasında Hz. Hatice, Hz. Ebubekir, Hz. Ali ve Hz. Zeyd b. Harise bulunur.

Gizli davet döneminde müslümanlar Daru'l Erkam'da (Erkam'ın evinde) toplanırlardı. Açık davete geçiş Hicr Suresi 94. ayetle olmuştur.

Müşriklerin baskıları sonucunda ilk hicret Habeşistan'a yapılmıştır. 620 yılı, peygamberimizin eşi Hz. Hatice ve amcası Ebu Talib'in vefat etmesi nedeniyle "Hüzün Yılı" olarak anılır. Aynı yıl gerçekleşen İsra-Miraç olayında beş vakit namaz farz kılınmıştır.

Akabe Biatları sonrasında Hz. Muhammed, Musab b. Umeyr'i Medine'ye öğretmen olarak göndermiştir. II. Akabe Biatı'ndan sonra müslümanlar Medine'ye hicret etmeye başlamışlardır.

Tebrikler! Hz. Muhammed'in Mekke dönemindeki önemli olayları öğrendin. Şimdi Medine dönemi olaylarına geçebiliriz.

Medine Dönemi ve Hicret

Hz. Muhammed, en yakın dostu Hz. Ebubekir ile birlikte 622 yılında Medine'ye hicret etti. Yolculuk sırasında müşriklerden saklanmak için Sevr Mağarası'nda gizlendiler. Medine yakınlarındaki Kuba'ya geldiklerinde orada konakladılar ve İslam'ın ilk mescidi olan Kuba Mescidi'ni inşa ettiler.

Daha sonra Ranuna Vadisi'ne vardıklarında, peygamberimiz burada ilk cuma namazını kıldırdı. Medine'ye vardıklarında büyük bir coşkuyla karşılandılar.

Müslümanların Mekke'den Medine'ye hicret etmelerinin bazı önemli nedenleri vardı:

• Mekkeli müşriklerin müslümanlara zulmetmesi
• Müslümanların ibadetlerini özgürce yapamaması
• Müşriklerin Hz. Muhammed'e zarar vermek istemeleri
• İslam'ın daha geniş alanlara yayılması isteği

Hicretin sonucunda müslümanlar baskılardan kurtuldu, dinlerini özgürce yaşamaya başladı ve İslam, Arabistan'da hızla yayılmaya başladı. Hz. Ömer zamanında hicret, Hicri takvimin başlangıcı olarak kabul edildi.

İlginç bilgi: "Veda yokuşundan doğdu dolunay bize..." sözleriyle başlayan şiir, Hz. Muhammed'in Medine'ye gelişini anlatan ve Medineliler tarafından söylenen meşhur bir şiirdir.

Medine'de İlk Faaliyetler

Hz. Muhammed, Medine'ye yerleşince ilk iş olarak bir mescit inşa ettirdi. Bizzat kendisi de yapımında çalıştığı bu mescide Mescid-i Nebi (Peygamber Mescidi) adı verildi. Mescidin bitişiğinde Hz. Muhammed'in ailesi için bir ev ve kimsesiz müslümanlar ile ilim öğrenmek isteyenler için Suffe adı verilen odalar yapıldı.

Mescid-i Nebi sadece ibadet yeri değildi. Burada görüşmeler yapılır, önemli kararlar alınır ve eğitim verilirdi. Yani çok amaçlı bir merkez olarak hizmet verirdi.

Peygamberimiz daha sonra Muâhat (Kardeşlik İlanı) uygulamasını başlattı. Mekke'den gelen her muhaciri, Medineli bir ensarla kardeş ilan etti. Bu uygulama, müslümanlar arasında paylaşma ve yardımlaşma duygularını güçlendirdi. Ayrıca Hz. Muhammed, birbirleriyle sürekli savaşan Evs ve Hazreç kabilelerinin barışmasını sağladı.

Hz. Muhammed, Medine'deki gayrimüslimlerle de barış içinde yaşamak istiyordu. Bu amaçla Yahudilerle Medine Sözleşmesi adı verilen bir anlaşma yaptı. Bu anlaşmaya göre herkes din özgürlüğüne sahip olacak, Medine'ye bir saldırı olursa şehir birlikte savunulacak ve anlaşmazlıklarda Hz. Muhammed hakem olacaktı.

Hatırlatma: Hz. Muhammed'i hayattayken görmüş, onun sohbetinde bulunmuş ve müslüman olarak ölmüş kişilere sahabi denir. Çoğulu ashabdır.

Mekkeli Müşriklerle Savaşlar

Mekkeliler, müslümanların Medine'deki varlığını kabul edemiyorlardı. Bu nedenle 624 yılında bin kişilik bir orduyla müslümanlara saldırmak üzere yola çıktılar. Hz. Muhammed, üç yüz kişilik bir kuvvetle onları Bedir'de karşıladı. Müslümanlar, kendilerinden çok daha güçlü olan müşrikleri yendiler. Bu zafer, müslümanlara büyük moral verdi.

625 yılında müşrikler, Bedir'in intikamını almak için üç bin kişilik bir orduyla Medine'ye saldırdılar. Hz. Muhammed, yedi yüz kişilik bir orduyla Uhud'a çıktı ve Abdullah b. Cubeyr komutasında elli okçuyu Ayneyn tepesine yerleştirdi. Savaşın başında müslümanlar üstünlük sağladı. Ancak okçular, yerlerini terk edince müşriklerin komutanı Halid b. Velid, müslümanları arkadan kuşattı. Bu savaşta yetmiş müslüman şehit oldu, peygamberimiz de yaralandı.

627 yılında müşrikler, on bin kişilik bir orduyla Medine'ye saldırmak üzere yola çıktılar. Hz. Muhammed, Selman-ı Farisi'nin önerisiyle Medine'nin etrafına hendekler kazdırdı. Bu yöntemle müşrikler Medine'ye giremedi ve geri çekilmek zorunda kaldılar. Bu Hendek Savaşı, müşriklerin müslümanlara karşı son saldırısı oldu.

Düşün: Uhud Savaşı'nda müslümanların yenilmesinin nedeni nedir? Bu olay bize neyi öğretiyor?

Hudeybiye Anlaşması ve Sonrası

Hicretin 6. yılında (628) Hz. Muhammed ve müslümanlar, Kabe'yi ziyaret etmek için Mekke'ye doğru yola çıktılar. Hudeybiye'ye geldiklerinde Hz. Osman'ı elçi olarak gönderdiler. Hz. Osman'ın dönüşü gecikince ve öldürüldüğü haberi yayılınca müslümanlar bir ağacın altında toplandılar. Hz. Muhammed'e ölene kadar sadık kalacaklarına dair söz verdiler. Bu söze Rıdvan Biatı denir.

Müşrikler bu durumdan korkarak bir barış anlaşması yapmak istediler. Hudeybiye Anlaşması'na göre müslümanlar bu yıl Kabe'yi ziyaret edemeyecek, ancak bir sonraki yıl üç gün süreyle ziyaret edebileceklerdi. Ayrıca iki taraf arasında on yıl savaş olmayacaktı.

Bu anlaşma, müşriklerin müslümanları resmen tanıdığı ilk anlaşmadır. Hz. Muhammed anlaşmayı imzaladıktan sonra dönüş yolunda kendisine Fetih suresi indirildi: "Doğrusu biz sana apaçık bir fetih ihsan ettik..."

Hudeybiye Anlaşması'yla sağlanan barış ortamında İslam hızla yayıldı ve pek çok kişi müslüman oldu. Bir yıl sonra (629) müslümanlar anlaşma gereği Kabe'yi ziyaret ettiler. Bu ziyarete Umretu'l Kaza denir.

Sence neden: Hudeybiye Anlaşması, görünüşte müslümanların aleyhine gibi görünse de Hz. Muhammed neden bu anlaşmayı kabul etti?