Tam Sayılarla Toplama ve Çıkarma İşlemleri

Tam sayılarla toplama işlemi sayıların işaretlerine göre farklı şekillerde yapılır. Pozitif iki tam sayının toplamı her zaman pozitif çıkar. Mesela (+5) + (+3) = +8 olur.

Ters işaretli iki tam sayı toplanırken, büyük mutlak değerli sayıdan küçük mutlak değerli sayı çıkarılır ve sonuca büyük sayının işareti verilir. Örneğin (-5) + (+3) = -2 ve (+7) + (-2) = +5 olur.

Negatif iki tam sayının toplamı her zaman negatiftir. Örneğin (-3) + (-5) = -8 olur. Ayrıca, mutlak değerleri eşit olan ters işaretli iki tam sayının toplamı 0'dır. Mesela (-3) + (+3) = 0.

Hatırlatma: Çıkarma işlemi, eksilen sayı ile çıkan sayının ters işaretlisinin toplanması olarak düşünülebilir. Yani a - b = a + $-b$ şeklinde yazılabilir.

Sayı Doğrusunda Gösterme

Tam sayılarla işlemler sayı doğrusunda kolayca gösterilebilir. Bu görsel yaklaşım, işlemleri anlamak için çok yardımcı olabilir.

Toplama işleminde, ilk sayı sayı doğrusunda bulunur, sonra ikinci sayının değeri kadar ilerlenir. Eğer ikinci sayı pozitif ise sağa, negatif ise sola gidilir. Mesela (-6) + (+5) işlemi için, -6'dan başlanır ve 5 birim sağa gidilir, sonuç -1 olur.

Çıkarma işlemi için, işlemi önce toplama işlemine dönüştürmek gerekir. Örneğin (-10) - (-8) işlemi, (-10) + (+8) şekline dönüşür ve sayı doğrusunda -10'dan başlanıp 8 birim sağa gidilerek -2 bulunur.

İpucu: Tam sayılar konusunda sayı doğrusu en iyi yardımcınızdır. Kafanız karıştığında işlemi sayı doğrusunda göstermeyi deneyin!

Tam Sayılarla Toplama İşleminin Özellikleri

Toplama işleminin değişme özelliği vardır. Yani toplananların yerini değiştirebiliriz, sonuç değişmez. Örneğin (+7) + (-2) = (-2) + (+7) = +5'tir.

Birleşme özelliği, üç veya daha fazla sayıyı toplarken istediğimiz şekilde gruplayabileceğimiz anlamına gelir. Örneğin (-6) + (-9) + (+11) işleminde $(-6) + (-9)$ + (+11) = (-15) + (+11) = -4 olur. Aynı şekilde (-6) + $(-9) + (+11)$ = (-6) + (+2) = -4 olur.

Her tam sayı için 0 ile toplama, o sayının kendisine eşittir. Yani 0, toplama işleminin etkisiz elemanıdır. Örneğin 0 + (-5) = -5 ve (+3) + 0 = +3.

Eğer iki sayının toplamı 0 ise, bu sayılar toplamaya göre birbirinin tersidir. Örneğin (+4) + (-4) = 0 olduğundan, 4'ün toplamaya göre tersi -4'tür. Benzer şekilde (-13) + (+13) = 0 olduğundan, -13'ün toplamaya göre tersi +13'tür.

Önemli Not: Toplama işleminin bu özellikleri, karmaşık işlemleri daha kolay çözmenize yardımcı olur!

Tam Sayılarla Çıkarma İşlemi

Tam sayılarla çıkarma işlemini yaparken, eksilenden çıkanın ters işaretlisini ekleriz. Bu bize çıkarma işlemini toplama işlemine dönüştürme imkânı verir.

Örneğin (-12) - (-9) işlemini yaparken, (-12) + (+9) = -3 şeklinde düşünebiliriz. Benzer şekilde, (+5) - (-8) = (+5) + (+8) = +13 olur ve (-2) - (+3) = (-2) + (-3) = -5 olur.

Aynı sayıların farkı her zaman 0'dır. Örneğin (-5) - (-5) = (-5) + (+5) = 0 olur. Bu kural her zaman geçerlidir, sayıların işaretine bakılmaksızın aynı sayıların farkı 0'dır.

Çıkarma işlemi, sayıların işaretleri farklı olsa bile aynı mantıkla yapılır. Örneğin (+11) - (+5) = (+11) + (-5) = +6 ve (-8) - (-1) = (-8) + (+1) = -7 olur.

Püf Nokta: Çıkarma işlemlerinde zorluk yaşıyorsanız, her zaman çıkarmayı toplama işlemine dönüştürebilirsiniz!

Sayı Doğrusunda Gösterme

Çıkarma işlemlerini sayı doğrusunda göstermek anlamayı kolaylaştırır. Çıkarma işlemini önce toplama işlemine çevirir, sonra sayı doğrusunda uygularız.

Örneğin (-10) - (-8) işlemini yapmak için, bunu (-10) + (+8) şeklinde çevirip, -10'dan başlayıp 8 birim sağa gideriz ve -2'ye ulaşırız.

Birden fazla işlem içeren ifadelerde adım adım ilerlemek önemlidir. Örneğin (+3) + (+4) - (+5) işleminde önce (+3) + (+4) = +7 bulunur, sonra +7 - (+5) = +7 + (-5) = +2 bulunur.

Bir başka örnek olarak (-3) - (-9) - (-10) ifadesinde, önce (-3) - (-9) = (-3) + (+9) = +6 bulunur, ardından +6 - (-10) = +6 + (+10) = +16 bulunur.

Hatırlatma: Birden fazla işlemi çözerken, işlem önceliklerine dikkat etmeli ve adım adım ilerlemeliyiz!

Problem Çözümü

Sayı makineleri gibi problemler, tam sayılarla işlemlerin uygulamalarını gösterir. Bu tip problemlerde adım adım ilerlemek gerekir.

Örneğin bir sayı makinesine (-13) sayısı girildiğinde, makine sırasıyla "-5 ekle", "-9 ekle", "2 ekle", "-20 çıkar", "-7 ekle" ve "15 çıkar" işlemlerini yapıyorsa: (-13) + (-5) + (-9) + (+2) - (-20) + (-7) - (+15) = (-13) + (-5) + (-9) + (+2) + (+20) + (-7) + (-15) = (-13) + (-5) + (-9) + (+2) + (+20) + (-7) + (-15) = -27

Tam sayılarla ilgili problemlerde, özellikle "en büyük", "en küçük" gibi ifadelere dikkat etmeliyiz. Örneğin -4'ten büyük en küçük tam sayı -3, -8'den küçük en büyük tam sayı -9 olacaktır. Y - X = (-9) - (-3) = (-9) + (+3) = -6 olur.

Stratejim: Karmaşık problemlerde, işlemleri tek tek yaparak ilerleyin ve her adımda sonucu kontrol edin!

Tam Sayılarla Çarpma İşlemi

Tam sayılarla çarpma işlemi, çarpılan sayıların işaretlerine göre belirlenen bir kurala göre yapılır.

İki pozitif tam sayının çarpımı her zaman pozitif bir tam sayıdır. Örneğin (+5) · (+3) = +15 olur.

Zıt işaretli iki tam sayının çarpımı her zaman negatif bir tam sayıdır. Örneğin (-4) · (+2) = -8 ve (+7) · (-3) = -21 olur.

İki negatif tam sayının çarpımı her zaman pozitif bir tam sayıdır. Örneğin (-9) · (-6) = +54 olur.

Bu kuralları kısaca şöyle hatırlayabilirsiniz: çarpılan sayıların işaretleri aynıysa sonuç pozitif, farklıysa sonuç negatiftir.

Kolaylık İçin: İşaretleri düşünürken "aynı işaretler + yapar, farklı işaretler - yapar" şeklinde hatırlayabilirsiniz.

Tam Sayılarla Çarpma İşleminin Özellikleri

Tam sayılarla çarpma işleminin değişme özelliği vardır. Yani a · b = b · a olur. Örneğin (-9) · (+6) = (+6) · (-9) = -54'tür.

Çarpma işleminin birleşme özelliği sayesinde üç sayının çarpımında sayıları istediğimiz şekilde gruplayabiliriz. Örneğin $(+7) · (-4)$ · (+5) = (-28) · (+5) = -140 ve (+7) · $(-4) · (+5)$ = (+7) · (-20) = -140 olur.

Her tam sayının 0 ile çarpımı 0'a eşittir. 0, çarpma işleminde yutan elemandır. Örneğin (+12) · 0 = 0 ve 0 · (-9) = 0 olur.

+1 ile çarpım her tam sayıyı kendisine eşitler. +1, çarpma işleminin etkisiz (birim) elemanıdır. Örneğin (+1) · (+15) = +15 ve (+1) · (-14) = -14'tür.

-1 ile çarpım her tam sayının ters işaretlisini verir. Örneğin (+17) · (-1) = -17 ve (-1) · (-24) = +24'tür.

İyi Haber: Bu özellikler, karmaşık çarpma işlemlerini daha hızlı çözmenize yardımcı olur!

Çarpmanın Dağılma Özelliği

Çarpma işleminin toplama ve çıkarma işlemleri üzerine dağılma özelliği vardır. Bu, a · $b + c$ = (a · b) + (a · c) ve a · $b - c$ = (a · b) - (a · c) şeklinde ifade edilir.

Örneğin $(-8) + (-14)$ · (-2) ifadesini hesaplarken önce parantez içini hesaplayıp (-22) · (-2) = +44 bulabiliriz. Ya da dağılma özelliğini kullanarak $(-8) · (-2)$ + $(-14) · (-2)$ = (+16) + (+28) = +44 bulabiliriz.

Benzer şekilde (+7) · $(-3) - (+9)$ işleminde önce parantez içini hesaplayıp (+7) · (-12) = -84 bulabiliriz. Ya da dağılma özelliğini kullanarak $(+7) · (-3)$ - $(+7) · (+9)$ = (-21) - (+63) = (-21) + (-63) = -84 bulabiliriz.

Bu özellik, çok basamaklı sayılarla çarpma işlemlerinde veya cebirsel ifadelerde çok kullanışlıdır.

Zaman Kazanın: Dağılma özelliği sayesinde karmaşık işlemleri daha basit parçalara ayırarak çözebilirsiniz!

Tam Sayılarla Bölme İşlemi

Tam sayılarla bölme işlemi, çarpma işleminin tersi olarak düşünülebilir. a · b = c ise c ÷ a = b veya c ÷ b = a olur.

Aynı işaretli iki tam sayının bölümü her zaman pozitif bir sayıdır. Örneğin (+48) ÷ (+12) = +4 ve (-49) ÷ (-7) = +7 olur.

Zıt işaretli iki tam sayının bölümü her zaman negatif bir sayıdır. Örneğin (+24) ÷ (-8) = -3 ve (-54) ÷ (+9) = -6 olur.

Bir tam sayının -1'e bölümü, o sayının ters işaretlisine eşittir. Örneğin (-9) ÷ (-1) = +9 ve (+10) ÷ (-1) = -10 olur.

0'ın herhangi bir tam sayıya bölümü 0'dır. Örneğin 0 ÷ (+2) = 0 ve 0 ÷ (-5) = 0 olur. Ancak bir sayının 0'a bölünmesi tanımsızdır, yani yapılamaz.

Dikkat: Bir sayıyı 0'a bölemeyiz! Bu matematik kurallarına göre tanımsızdır.