İslamiyet Öncesi Türk Şiiri
Eskiden baksı, kam, ozan, şaman gibi isimler verilen ozanlar kopuz denen çalgı eşliğinde şiirler söylerlerdi. Bu şiirler sadece eğlence değil, aynı zamanda Türklerin yaşam tarzını ve kültürünü yansıtan önemli belgelerdi.
Bu dönemdeki şiirler arı Türkçe, hece ölçüsü ve dörtlük nazım birimi kullanılarak yazılırdı. En çok işlenen temalar doğa, aşk, yiğitlik ve ölüm konularıydı.
İslamiyet öncesi dönemde üç ana şiir türü görülür: koşuk (tabiat ve aşk konulu), sagu (ölüm için söylenen ağıt) ve destan (yiğitlik ve kahramanlık hikâyeleri).
💡 Önemli Not: Bu şiirler Kaşgarlı Mahmud'un "Divanu Lugati't-Türk" adlı eserinde korunmuş ve günümüze ulaşmıştır.
Koşuk ve Sagu Türleri
Koşuk, eğlencelerde söylenen şiirlere verilen addır. Dörtlük nazım birimi ve hece ölçüsü kullanır, en önemli özelliği temalarıdır.
Sagu ise "yuğ" adı verilen ölüm törenlerinde söylenen şiirlerdir. Divan şiirindeki karşılığı "mersiye"dir.
Divanu Lugati't-Türk'te Alper Tunga Sagu gibi örnekler bulunur. Bu metinler dönemin kafiye sistemini de gösterir: düz kafiye (aaa, abb) ve sarmal kafiye türleri kullanılırdı.
💡 Hatırla: Koşuk = Koşma = Gazel benzerliği vardır ve bu türler İslami dönem edebiyatında da devam etmiştir.