Romantizm ve Realizm
Romantizm (Coşkunculuk), 18. yüzyılda klasisizme tepki olarak Almanya'da doğmuştur. Victor Hugo'nun "Cromwell" eserinin önsözünde kuralları belirlenmiştir. Duygu ve hayal öne çıkar, aşk-ölüm-doğa konuları işlenir ve "sanat toplum içindir" anlayışı savunulur.
Romantik yazarlar kendilerini gizlemez, okuruna yol gösterir ve milli değerlere önem verir. Tesadüflere ve olağanüstü durumlara yer verilir, karakterler kesin çizgilerle ayrılır (iyi hep iyi, kötü hep kötü). Victor Hugo, Goethe ve Türk edebiyatından Namık Kemal bu akımın temsilcileridir.
Realizm (Gerçekçilik) ise 19. yüzyılda romantizme tepki olarak doğmuştur. Gözlem ve belgelere dayalı "sanat sanat içindir" anlayışını benimser. Olağanüstülük reddedilir, ruh çözümlemeleri öne çıkar ve yazarlar tekrar kişiliklerini gizler.
Dikkat: Realizmden etkilenen şiir akımına "parnasizm" denir!