Name: Knowunity
Brand: Knowunity

Türkçe

https://content-eu-central-1.knowunity.com/CONTENT/0194c270-6173-7574-a732-2b3d1d6c438b.pdf

0194c270-6173-7574-a732-2b3d1d6c438b

Konu Anlatımı

Nehir Mamay

Türkiye

Anadolu Lisesi

Kimya

9 sınıf kimya

# PARAF / Z TAKIMI

# 9. SINIF OKULA DESTEK KAMPİ

##  ÇEŞİTLİLİK

**Etkişimler**

Kimyasal türler arasında oluşan etkileşimler günlük hayatta ve endüstride birçok alandaki uygulamalarda rol alır.
Maddelerin yoğun fazları olarak tanımlanan katı ve sıvı tanecikleri arasındaki etkileşimler;
- Güncel teknolojilerin geliştirilmesi
- Endüstride üretim süreçlerinin geliştirilmesi,
- Çevre kirliliğinin önlenmesi ve sürdürülebilirliğin sağlanması
- Canlıların sağlığı üzerinde maddelerin etkilerinin araştırılması ve geliştirilmesi

Kullanılan her türlü araç gereç, nanoteknolojik ürünler, elektronik ürünlerde yeni malzemelerin tasarım ve geliştirilmesinde katı haldeki maddelerin tanecikleri arasındaki etkileşimler önemli bir role sahiptir.
Su damlalarının küresel yapıda olması, bazı canlıların su üzerinde batmadan yürüyebilmesi, temizlik maddelerinin kiri temizlemesi, petrolün rafine edilerek ayırntılması gibi birçok endüstriyel uygulama sıvı tanecikleri arasındaki etkileşimler ile ilgilidir.

## Atom
Bir atomite fiziksel ve kimyasal özellikleri sahip en küçük yapı birimi olarak adlandırılır. Atomun yapısında proton, nötron ve elektron olmak üzere üç temel parçacık vardır.

## Element
Aynı tür atomlardan oluşan saf maddeler elementlerdir.  Atomlar ya da da tek atomlu He, Ne, Fe, Cu gibi tek atomlu ya da $H_2$, $O_2$, $P_4$, $S_8$ gibi çok atomlu olabilirler.

## Bileşik
İki ya da daha fazla elementin belirli oranlarda kimyasal yollarla bir araya gelerek oluşturdukları yeni saf maddelerdir. Bileşiği oluşturan elementler, oluşan bileşiğin özelliğini göstermez.

## Molekül
Aynı ya da farklı metal atomlarının birbirine bağlanmasıyla oluşan bağımsız tanecik türleri molekül olarak adlandırılır.

## Bağ
Bir bileşikteki atomlar bir arada tutan etkileşimler kimyasal bağ, bir madde nin moleküllerini bir arada tutan etkileşimler ise fiziksel bağ olarak tanımlanır.

## Kaynama-
Buharlaşma
Isı etkisiyle bir sıvının yüzeyindeki taneciklerin gaz fazına geçmesi buharlaşma, belirli bir sıcaklıkta sıvının her yerinden buharlaşması ise kaynama olayıdır.

## Katılar
Maddemin taneciklerinin tamamen temas halinde olduğu, belirli bir şekle ve hacme sahip fiziksel hal katıdır. Katı tanecikleri sadece titreşim hareketi yapar.

## Sıvılar
Maddemin taneciklerinin temas halinde olduğu, birbirleri üzerinde kayarak hareket ettiği, belirli bir şekli olma yan, ancak belirli hacmi olan fiziksel hal sıvıdır. --- OCR Start ---
bölüm 1
METALİK BAĞ
Kimyasal türler, yapılarında proton ve elektron gibi yüklü parça-
cıklar içeren taneciklerden oluşur. Birbirine yaklaşan kimyasal
türlerin içerdiği bu parçacıklar arasında elektrostatik itme - çek-
me kuvvetleri oluşur.
Etkileşimler
Z
Elektriklenerek yüklenmiş
saçlar
Yıldırım bulut ile yer arası
yük geçisi ile olur.
Kimyasal türler arası oluşan itme ve çekme kuvvetlerinin birbiri-
ne göre kıyaslanması sonucunda güçlü ve zayıf olmak üzere iki
farklı etkileşim oluştuğu ortaya çıkmıştır.
> Birbirine yaklaşan kimyasal tür-
lerede elektronlar negatif yüklü-
dür ve birbirini iter.
> Birbirine yaklaşan kimyasal tür-
lerede protonlar pozitif yüklüdür
ve birbirini iter.
> Birbirine yaklaşan kimyasal tür-
lerede protonlar pozitif yüklü,
elektronlar negatif yüklüdürler
ve birbirini çekerler.
Itme
Çekme
İtme Çekme
Itme
Negatif yüklü
elektron bulutları
birbirini iter.
(Aynı yükler birbirini iter.)
Pozitif yüklü
atm çekirdekleri
birbirini iter.
(Aynı yükler birbirini iter.)
Atom çekirdeği ve
elektron bulutları
birbirini çeker.
(Zıt yükler birbirini çeker.)
Elektron
Tahta cetvel yeterince
bükülürse kırılır.
Bambu çubuk çok bükülse
de kırılmaz.
Tahtadan yapılan bir cetvel kuvvet etkisiyle bükülerek kolayca kırılır.
Ancak bambu ağaç eğilme ve bükülmeye karşı oldukça dayanıklıdır.
Metaller de daha önce anlatıldığı gibi kuvvet etkisi ile eğilip büküle-
rek tel ve levha olabilme özelliğine sahiptir. Bunun nedeni metallerde
metal atomlarının metalik bağ adı verilen özel bir bağ oluşturmasıdır.
Tabiatta bulunan ve yapay olarak elde edilen tüm bilinen elementle-
rin sayısı 118 dir. Bu elementler katı, sıvı ve gaz olarak sınıflandırıla-
bildiği gibi kimyasal özelliklerine bağlı olarak metal, ametal, yarı me-
tal ve soy gaz olarak da sınıflandırılmaktadır.
Yarı metal, ametal ve soy gaz olan elementlerin sayıları metal olan
elementlerin sayılarına göre oldukça azdır. Kısacası elementlerin bü-
yük çoğunluğu metaldir. 1A grubunda hidrojen hariç, 2A grubunun
ve B gruplarının tamamı metallerden oluşur. Yine 3A grubunda B ha-
riç diğer elementler metaldir. 4A, 5A ve 6A gruplarında da yarı metal-
lerin alt kısmında kalan elementler metaldir.
Metaller valans elektron sayıları az olan elementlerdir. Bileşik oluştu-
rurken her zaman elektron verirler ve bileşiklerinde pozitif yüklüdür-
ler yani katyondurlar.
Metal atomlarında az sayıda valans elektronu vardır. Bu elektron-
lar soy gaz, ametal ve yarı metal atomlarındaki valans elektron-
larına göre oldukça zayıf bir çekirdek çekimine maruz kaldıkları
için kolayca koparılabilmektedirler. Bu nedenle metallerin iyon-
laşma enerjileri diğer elementlere göre düşüktür.
Metal atomlarının valans elektronları, hem kendi atomlarının elekt-
ron bulutlarında (orbitallerinde) hem de diğer atomların elektron
bulutlarında (boş değerlik orbitallerinde) serbest olarak hareket
edebilmektedir.
Çekirdek
> Çekme kuvvetleri itme kuvvetlerine göre çok baskın oldu-
ğunda kimyasal türler arasında güçlü etkileşimler (kimya-
sal bağlar) oluşur.
> Çekme ve itme kuvvetleri birbirine yakın ise ya da çekme kuv-
vetleri az baskın ise kimyasal türler arasında zayıf etkileşim-
ler (fiziksel bağlar) oluşur. Zayıf etkileşimler maddelerin yo-
gun fazları olan katı ve sıvı hâllerde etkindir.
Z
2
+ + + + + + + + +
+ + + + + + + + +
+ + + + + + + + +
Pozitif yüklü
metal iyonları
Serbest
valans
elektronlar
--- OCR End --- # Etkileşimler

Bu durum metal katyonları ile serbest değerlik elektronları arasın-da güçlü etkileşim olması durumunda olur.

- Elektronlar sadece kendi atomunun çekirdeği tarafından de-ğil, komşu atomların çekirdekleri tarafından da çekildiğinden metal atomları bir arada tutar.

- Metal atomları bir araya geldiğinde değerlik elektronunu ver-miş gibi davranan metal katyonu ve ortamda serbest dolaşan değerlik elektronları bulunur.

> Metal atomları arasında serbest dolaşan değerlik elektron-lar bir elektron denizi oluşturur. Elektronların oluşturduğu elekt-ron denizi ile pozitif metal iyonları arasındaki elektrostatik çeki-me **metalik bağ** denir. Metalik bağ aynı metal atomları arasında oluşabildiği gibi farklı metal atomları arasında da oluşabilir.

# örnek × 1
Aşağıdaki element atomlarından hangisinin oda koşullarında me-talik bağ oluşturması beklenmez?
A) $ _{16} S $   B) $ _{13} Al $   C) $ _{37} Rb $   D) $ _{20} Ca $   E) $ _{19} K $

Çözüm ×

# örnek × 2
Metalik bağ ile ilgili;
I. Elektron hareketi sonucunda meydana gelir.
II. Güçlü bir etkileşim türüdür.
III. Elektron denizi ile pozitif yüklü iyonlar arasında meydana gelen çekim kuvvetleridir.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız II     B) Yalnız III     C) I ve III     D) II ve III     E) I, II ve III

Çözüm ×

# bölüm 1
# METALİK BAĞIN METALLERE KAZANDIRDIĞI ÖZELLİKLER
Metallerin sahip olduğu birçok özellik, elektron denizi ile metal atomlarının çekirdekleri arasında meydana gelen güçlü etkile-şimlerden yani metalik bağlardan kaynaklanır.

## Elektrik İletkenliği
Metaller ısı ve elektrik akı-mını iyi iletir. Elektrik araç gereçlerin ihtiyacı olan elektrik me-taller ile taşınır.

## Parlaklık
Metaller, üzerine düşen ışığı yansıtarak parlak bir yüzeye sahip olurlar. Ni-kel, krom, altın ve platin gibi metallerin parlaklığı birçok yerde kullanılır.

## Şekillendirilebilme
Elektron denizinde elekt-ronlar yer değiştirebildi-ğinden, metaller kuvvet etkisi altında şekil değiş-tirebilirler. Dövülerek ve çekilerek metaller tel ve levha haline getirilebilir.

## Sertlik
Metaller sahip oldukla-rı metalik bağın kuvvetine göre, genellikle sert ya-pıdadırlar. Kırıcı ve delici aletlerde metallerin sertli-ğinden yararlanılır. # bölüm 1

# Etkileşimler

# METALİK BAĞIN KUVVETİ
- Metallerin erime ve kaynama noktalarının yüksek olmasının
nedeni metal atomları arasındaki etkileşimin güçlü olmasıdır.
- Metalik bağ sayesinde metal atomları katı ve sıvı fazda bir
arada bulunabilir.
- Metal katyonları ve serbest değerlik elektronları arasındaki
metalik bağın kuvveti iki temel etkene bağlıdır.
> Metalin atom yarıçapı
> Metalin değerlik elektron sayısı

# Atom Yarı Çapı ve Metalik Bağ Kuvveti
- Aynı grupta aşağıya doğru gidildikçe atomun katman sayısı
artar. Bu durumda serbest değerlik elektronları ile atom çe-
kirdeği arasındaki uzaklık da artar.
- Atom yarı çapı arttıkça metal bağı zayıflar.
- Aynı grupta aşağı doğru metal atom yarı çapı arttıkça metal
bağı zayıfladığından metalin erime ve kaynama noktası düşer.

# Değerlik Elektron Sayısı ve Metalik Bağ Kuvveti
- Aynı periyotta sağa doğru gidildikçe grup numarası ve de-
ğerlik elektron sayısı artar ve atom yarı çapı azalır.
- Değerlik elektron sayısı arttıkça metal katyonu ile serbest de-
ğerlik elektronları arasındaki etkileşim sayısı artar. Ayrıca atom
yarı çapı azaldığı için elektron bulutu ile atom çekirdeği ara-
sındaki uzaklık azalır. Bu durumda metalik bağ kuvveti artar.
- Aynı periyotta sağa doğru gidildikçe metalik bağ kuvveti art-
tığından erime kaynama noktası yükselir.

# Aşağıda verilen bilgiler doğru ise (D) yanlış ise (Y) yazınız.
1. [] Metalik bağlar güçlü etkileşimlerdir.
2. [] Metalik bağlar, metal atomları ile ametal atomları ara-
sında oluşur.
3. [] Değerlik elektron sayısı arttıkça, metalik bağın kuvveti
azalır.
4. [] Metallerin yüzeyinin parlak olması, metalik bağın kazan-
dırdığı bir özelliktir.
5. [] Serbest kalan değerlik elektronlarının metal katyonları
ile etkileşimi metalik bağ olarak adlandırılır.
6. [] Metalik bağda katyonlar yer değiştiremezler, bu nedenle
metaller kuvvet etkisi altında kırılırlar.

Örnek: 3
Periyodik sistemde aynı grupta bulunan X, Y ve Z metallerinden atom
çapı en büyük olan Z, 1. iyonlaşma enerjisi en büyük olan ise Y dir.
Buna göre, X, Y ve Z metallerinin metalik bağ kuvvetlerinin karşı-
laştırılması aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
A) Y>Z>X
B) Y>X>Z
C) Z>Y>X
D) X>Y>Z
E) X>Z>Y
Cözüm:

Örnek: 4
Metalik bağlarla ilgili;
I. Metallerin ısı ve elektriği iyi iletmeleri atomları arasındaki metalik
bağdan kaynaklanır.
II. Metalik bağ yalnız aynı tür metal atomları arasında oluşmaktadır.
III. Periyodik tabloda en güçlü metalik bağlar alkali metal atomları
arasında oluşur.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
B) I ve II
C) I ve III
D) II ve III
E) I, II ve III
Cözüm:

9 sınıf kimya

Aradığını bulamıyor musun? Diğer derslere göz at.

Knowunity, beş Avrupa ülkesinde 1 numaralı eğitim uygulaması!

Knowunity, Apple tarafından büyük ilgi gördü ve Almanya, İtalya, Polonya, İsviçre ve Birleşik Krallık'ta eğitim kategorisinde sürekli olarak en üst sıralarda yer aldı. Hemen Knowunity'e katıl ve dünya çapında milyonlarca öğrenciyle yardımlaş.

4.9+

17 M

#1

950 K+

Kararsız mısın? Bizi bir de dünyanın dört bir yanındaki kullanıcılarımızdan dinle!

Kesinlikle harika bir uygulama, resmen hayatımı kolaylaştırdı.

Uygulama çok basit ve iyi tasarlanmış. Şimdiye kadar aradığım her şeyi buldum

Ba-yıl-dım ❤️, çalışırken neredeyse her an kullanıyorum

9 sınıf kimya

Kaydol ve binlerce ders notuna sınırsız erişim sağla. Ücretsiz!

Kaydol ve binlerce ders notuna sınırsız erişim sağla. Ücretsiz!

Kaydol ve binlerce ders notuna sınırsız erişim sağla. Ücretsiz!

Kaydol ve binlerce ders notuna sınırsız erişim sağla. Ücretsiz!

Aradığını bulamıyor musun? Diğer derslere göz at.

Knowunity, beş Avrupa ülkesinde 1 numaralı eğitim uygulaması!

Knowunity, Apple tarafından büyük ilgi gördü ve Almanya, İtalya, Polonya, İsviçre ve Birleşik Krallık'ta eğitim kategorisinde sürekli olarak en üst sıralarda yer aldı. Hemen Knowunity'e katıl ve dünya çapında milyonlarca öğrenciyle yardımlaş.

4.9+

17 M

#1

950 K+

Kararsız mısın? Bizi bir de dünyanın dört bir yanındaki kullanıcılarımızdan dinle!

Kesinlikle harika bir uygulama, resmen hayatımı kolaylaştırdı.

Uygulama çok basit ve iyi tasarlanmış. Şimdiye kadar aradığım her şeyi buldum

Ba-yıl-dım ❤️, çalışırken neredeyse her an kullanıyorum