Basit Harmonik Hareket Temelleri
Basit harmonik hareket, cismin bir denge noktası etrafında düzenli olarak yaptığı salınım hareketidir. Bu harekette cisim, denge noktasından uzaklaştıkça artan ve onu tekrar denge noktasına çeken bir kuvvetin etkisindedir. Bu kuvvete geri çağırıcı kuvvet denir.
Hareketi tanımlayan temel kavramlar arasında uzanım ve genlik bulunur. Uzanım, cismin denge noktasından bulunduğu konuma çizilen vektördür. Genlik ise cismin denge noktasından ulaşabildiği en uzak mesafedir. Hareketin tekrarlanma süresine periyot (T) denir.
Geri çağırıcı kuvvet formülü F = m.ω².x şeklindedir ve bu kuvvet her zaman denge noktasına doğrudur. Cismin hızı denge noktasında maksimum, genlikte ise sıfırdır. Benzer şekilde, kuvvet genlikte maksimum, denge noktasında ise sıfırdır.
💡 Pratik İpucu: Basit harmonik harekette, cismin T/4 zaman aralıklarında bulunduğu konumu ve hızını takip ederek, hareketin periyodik doğasını daha kolay anlayabilirsiniz.
Yayların seri ve paralel bağlanması durumunda eşdeğer yay sabiti hesabı önemlidir:
- Seri bağlantıda: 1/keş = 1/k₁ + 1/k₂ + ... + 1/kₙ
- Paralel bağlantıda: keş = k₁ + k₂ + ... + kₙ
Basit sarkaç için periyot T = 2π√L/g ve yay sarkacı için periyot T = 2π√m/k formülleriyle hesaplanır. Bu formüller, sistemin fiziksel özelliklerinin periyot üzerindeki etkisini gösterir.