Doğa ve İnsan Ünitesi
Coğrafya, yeryüzündeki olayları inceleyen bilim dalıdır. Her coğrafi olayı anlamak için öncelikle doğal ortamı oluşturan dört temel bileşeni bilmelisin: Taş küre (Litosfer) dağları, platoları, ovaları kapsar; Canlı küre (Biyosfer) tüm organizmaları içerir; Hava küre (Atmosfer) dünyayı çevreleyen gazlardan oluşur; Su küre (Hidrosfer) ise okyanuslar, denizler ve akarsular gibi su kaynaklarını kapsar.
Coğrafyanın üç temel ilkesi vardır: Dağılış ilkesi "nerede?" sorusuna cevap verir (örneğin iğne yapraklı ormanların dünyadaki dağılışı); Nedensellik ilkesi olaylar arasındaki neden-sonuç ilişkisini açıklar (kasırganın neden oluştuğu ve sonuçları gibi); Bağlantı ilkesi ise coğrafi olaylar arasındaki uyum ve ilişkileri inceler.
İnsan ve doğa sürekli etkileşim halindedir. İnsanlar barajlar inşa eder, bataklıkları kurutur, anızları yakar ve tarım arazileri oluşturur. Doğa ise toprak erozyonu, kuraklık veya Karadeniz'deki erozyon gibi olaylarla insanı etkiler. Ayrıca doğa kendi içinde de etkileşim halindedir: akarsular vadileri şekillendirir, depremler ve volkanik faaliyetler yeni yer şekilleri oluşturur.
💡 Hatırlatma: Coğrafya sorularında "nerede", "neden" ve "nasıl bağlantılı" sorularını sorabilirsen, doğru cevabı bulmak çok daha kolay olacaktır!
Coğrafya çok sayıda alt bilim dalına ayrılır. Fiziki coğrafya altında jeomorfoloji, jeoloji, pedoloji gibi dallar; biyocoğrafya kapsamında biyoloji, botanik, zooloji; klimatoloji altında meteoroloji; hidrografya kapsamında hidroloji, limnoloji, oşinografi bulunur. Beşeri coğrafya ise nüfus, yerleşme, tarım, sanayi, ticaret, ulaşım ve enerji gibi insan faaliyetlerini inceleyen alt dallara sahiptir.