Coğrafi Konum Kavramları
Coğrafi konum iki farklı şekilde incelenir. Ösel (Görecel) konum, bir yerin kendine has özellikleri bakımından konumudur. Örneğin, Iğdır'da pamuk yetişmesi özel konuma bağlı bir durumdur. Matematik (Mutlak) konum ise bir yerin enlem ve boylamına göre konumudur. Türkiye'de dört mevsimin yaşanması matematik konumun sonucudur.
Dünya üzerinde yönümüzü bulmamızı sağlayan iki önemli çizgi sistemi vardır. Paralel çizgileri Ekvatora paralel uzanan çizgilerdir ve Ekvator en büyüğüdür. Meridyen çizgileri ise kutuptan kutuba uzanan yarım dairelerdir. Bu iki çizgi sistemi kullanılarak bir yerin enlem (Ekvator'a açısal uzaklık) ve boylam (Greenwich'e açısal uzaklık) değerleri belirlenir.
Paraleller hakkında bilmeniz gereken önemli noktalar: Toplam 180 tane paralel vardır 90Kuzey+90Gu¨ney. Ekvatordan kutuplara gidildikçe paralellerin boyu kısalır ve dereceleri artar. İki paralel arası mesafe her yerde 111 km'dir. Meridyenler ise toplam 360 tanedir ve hepsinin boyu eşittir. Başlangıç meridyeni Londra'nın Greenwich kasabasından geçer ve iki meridyen arası zaman farkı 4 dakikadır.
Not: Ekvatordan kutuplara gidildikçe sıcaklık azalır, güneş ışınlarının geliş açısı küçülür, tutulma oranı artar ve çizgisel hız azalır. Bu bilgiler sınavlarda sıkça sorulur!
Enlemin etkilerini hatırlamak için şu basit kuralı kullanabilirsiniz: Ekvatordan kutuplara gidildikçe sıcaklık ve çizgisel hız azalır, güneş ışınlarının geliş açısı küçülür. İki enlem arasındaki mesafeyi hesaplamak için derece farkını 111 ile çarpmanız yeterlidir.