Doğal Sistemler ve Coğrafi Ortam
Doğal ortam dört temel küreden oluşuyor ve bunları bilmek TYT'de puan kapmanın anahtarı! Litosfer (taş küre), dağ, plato ve ovalar gibi yer şekillerinin bulunduğu katı yerkabuğu. Hidrosfer (su küre), okyanuslar, denizler ve akarsuların oluşturduğu su ortamı.
Atmosfer (hava küre), dünyayı saran gaz tabakası ve tüm hava olaylarının sahnesi. Biyosfer (canlı küre) ise diğer üç kürede yaşayan tüm canlıların oluşturduğu ortam - tabii ki insanlar da dahil!
Son olarak kriyosfer (buz küre) var - buzullar ve donmuş suların bulunduğu alan. Bu beş küre birlikte çalışarak doğal ortamı oluşturuyor.
💡 TYT İpucu: Küre isimlerini Türkçe karşılıklarıyla birlikte ezberle - sorularda her iki şekilde de karşına çıkabilir!
Beşeri çevre, insanların doğal ortamdaki imkanları kullanarak yarattığı yapay ortam. Şehirler, yollar, fabrikalar - hepsi beşeri çevreye örnek. Coğrafi ortam ise doğal ve beşeri ortamın bir araya gelmesiyle oluşan son hali.
İnsanlar doğayı sürekli değiştiriyor: bataklıkları kurutuyor, kanallar açıyor, ormanları yok ediyor, barajlar kuruyor. Ordu-Giresun Havalimanı gibi denizi doldurarak yapılan projeler bu değişimin somut örnekleri.