Dünya'nın İç Yapısı ve Tektonik Oluşumu
Dünya'nın iç yapısı aslında soğan gibi katmanlardan oluşuyor. En dışta yer kabuğu (litosfer) var - bu soğuk ve katılaşmış kısım. Bu kabuk iki türe ayrılıyor: kıtasal kabuk (granit) ve okyanus kabuğu (bazalt).
Kıtasal kabuk silisyum-alüminyum zengini olduğu için sial deniyor. Okyanus kabuğu ise silisyum-magnezyum zengini ve sima olarak biliniyor. Okyanus kabuğu kıtasal kabuğa göre daha ağır - bu önemli bir detay!
Mantol katmanında akışkan magma var ve sıcaklığı 2.000°C'ye kadar çıkıyor. Bu kısma astenosfer deniyor. En içte ise çekirdek bulunuyor - dış çekirdek sıvı, iç çekirdek ise basınçtan dolayı katı halde.
İpucu: Bilim insanları Dünya'nın içini deprem dalgaları ve volkanik malzemeleri inceleyerek öğrendiler!
Levha Hareketleri ve Wegener Teorisi
Alfred Wegener adlı Alman bilim insanı çok ilginç bir teori öne sürdü: Kıtalar hareket ediyor! Ona göre eskiden Pangea adında tek bir süper kıta vardı ve zamanla parçalanarak bugünkü halini aldı.
Wegener'in kanıtları oldukça ikna edici: Kıtaların sınırları yapboz parçaları gibi birbirine uyuyor, farklı kıtalarda aynı yaştaki kayaçlar ve aynı fosiller bulunuyor. Levhalar mantoldaki konveksiyonel akımlar sayesinde hareket ediyor.
Levha hareketleri dört farklı şekilde sonuç doğuruyor: İki kıtasal levha yaklaştığında Himalaya gibi sıra dağlar oluşuyor. Uzaklaştığında ise Doğu Afrika Rift Vadisi gibi derin çukurlar açılıyor. Okyanus levhaları yaklaştığında Filipinler gibi volkanik adalar, uzaklaştığında ise Atlas Okyanusu gibi yeni okyanuslar oluşuyor.
İlginç Bilgi: Himalaya Dağları hâlâ yükseliyor çünkü Hint levhası Avrasya levhasına doğru hareket etmeye devam ediyor!