Dünya'nın İç Yapısı ve Tektonik Hareketler
Dünya'nın içi üç ana katmandan oluşuyor ve her birinin kendine özgü özellikleri var. Yer kabuğu (litosfer) en üstteki ve en ince katman - tıpkı elmanın kabuğu gibi. Okyanusların altında daha ince, karaların altında daha kalın olur.
Yer kabuğunun iki türü var: Sima (okyanusal kabuk) silisyum ve magnezyumdan, Sial (kıtasal kabuk) ise silisyum ve alüminyumdan oluşur. Bu ayrım, neden okyanuslar ve kıtalar farklı yüksekliklerde olduğunu açıklıyor.
Manto katmanı Dünya'nın hacminin %84'ünü kaplayan dev bir bölge. Buradaki konveksiyonel hareketler (sıcak maddelerin yükselip soğuk olanların alçalması) yer kabuğunu hareket ettiren ana güç. Çekirdek ise demir-nikelden oluşan en sıcak bölüm - dış kısmı sıvı, iç kısmı katı halde.
💡 Önemli Not: Manto katmanındaki konveksiyonel hareketler, yer kabuğundaki tüm tektonik olayların (deprem, volkan, dağ oluşumu) temel sebebidir.
Kıtaların Dans Hikayesi: Levha Tektoniği
Alfred Wegener 1915'te çok cesur bir teori ortaya attı: tüm kıtalar eskiden Pangea adlı tek bir süper kıtaydı ve etrafını Panthalassa okyanusu çevriyordu. Zamanla bu dev kıta parçalanıp bugünkü halini aldı.
1950'de bu teori geliştirilerek Levha Tektoniği Kuramı haline geldi. Artık kıtaları hareket ettiren gücün ne olduğunu biliyorduk: çekirdeğin ısıttığı mantonun konveksiyonel hareketleri!
Bu kuram sayesinde depremler, yanardağlar ve dağların nasıl oluştuğunu anlayabiliyoruz. Yer kabuğu dev puzzle parçaları gibi sürekli hareket halinde ve bu hareket milyonlarca yıldır devam ediyor.