Dünya'nın İç Yapısı ve Levha Tektoniği
Dünyamız üç temel katmandan oluşur: litosfer (kabuk), manto ve çekirdek. Litosfer en üstteki katmandır ve soğuk, sert kayaçlardan oluşur. Bu katman okyanusların altında ince, karaların altında kalındır. Sial ve sima adı verilen iki tabakadan oluşur.
Manto (ateş küre) litosferin altında bulunur ve mantonun üst kısmına astenosfer denir. En altta ise çekirdek bulunur. Çekirdek, iç ve dış olmak üzere ikiye ayrılır. Dış çekirdek sıvı haldeyken, iç çekirdek katı haldedir. Çekirdek, Dünya'nın en yoğun, en sıcak ve en ağır katmanıdır ve manyetik kutupların oluşumundan sorumludur.
Mantodaki konveksiyonel akımlar, yer kabuğunu oluşturan parçaları (levhaları) hareket ettirir. Levhalar uzaklaşırsa yarık vadiler ve okyanus ortası sırtlar oluşur. Levhalar yakınlaşırsa kıvrım dağları ortaya çıkar. Dalma-batma bölgelerinde derin okyanus çukurları ve volkanik dağlar görülür. Yanal hareketler sırasında gerilmeler ve kırılmalar oluşur, bu da depremlerin en şiddetli yaşandığı yerleri belirler.
Bunu biliyor muydun? Güney Amerika ve Afrika'nın batı kıyılarının yapboz gibi birbirine oturması, aynı türden fosillerin farklı kıtalarda bulunması, levhaların eskiden birleşik olduğunun en güzel kanıtıdır!
Yer'in iç yapısı hakkında bilgi edinmek için deprem dalgaları, volkanlardan çıkan malzemeler ve iç/dış püskürük kayaçlar önemli ipuçları verir. Uzaklaşan levhalara örnek olarak Arabistan-Afrika ve Hindistan-Avustralya; yakınlaşan levhalara örnek olarak ise Avustralya-Antarktika ve Pasifik-Filipin levhaları verilebilir.