Dünya'nın Tektonik Oluşumu
Dünya'nın katmanları içten dışa doğru çekirdek, manto ve yer kabuğu şeklinde sıralanır. Çekirdek en yoğun ve en sıcak katman olup iç (katı) ve dış (sıvı) olmak üzere ikiye ayrılır. Manto, hacmin %84'ünü oluşturur ve konveksiyonel akıntılarıyla tektonik olayları tetikler.
Yer kabuğu (litosfer) en ince ve en hafif katmandır. Okyanusal kabuk Sima Silisyum+Magnezyum, karasal kabuk ise Sial Silisyum+Alu¨minyum olarak adlandırılır. Sial, kıtaların altında kalınken okyanusların altında incedir. Sima ise tam tersine okyanusların altında kalın, dağların altında incedir.
Levha Tektoniği Kuramı, Alfred Wegener'in Kıtaların Kayması fikrini geliştirir. Geçmişte tüm kıtalar Pangea adı verilen tek bir kara parçasıydı ve etrafı Panthalasa denizi ile çevriliydi. Zamanla mantonun konveksiyonel hareketleri kıtaları birbirinden ayırmıştır. Kıta kenarlarının puzzle gibi birbirine uyması, benzer fosil ve kayaçlar bu teoriyi destekler.
Levhalar üç şekilde hareket eder: Ayrılan (uzaklaşan) levhalar arasında yeni deniz tabanı oluşurken, yakınlaşan (çarpışan) levhalar arasında okyanusal litosfer mantoya dalar, yanal hareket eden levhalar ise birbirine sürtünerek geçer. Dünya üzerinde Avrasya, Pasifik, Afrika, Kuzey Amerika, Güney Amerika, Avustralya ve Antartika olmak üzere 7 büyük levha vardır.
🌋 İlginç Bilgi: Levha tektoniği kuramı sadece dağların ve okyanusların oluşumunu değil, aynı zamanda depremlerin, volkanların, sıcak su kaynaklarının ve derin okyanus çukurlarının neden belirli bölgelerde yoğunlaştığını da açıklar!