Biyoçeşitlilik ve Ekosistemleri Anlamak
Biyoçeşitlilik, belirli bir alandaki canlı çeşitliliğini ifade eder ve yaşamın sürdürülebilirliği için hayati önem taşır. Ekosistem ise canlı ve cansız varlıkların bir arada bulunduğu ve canlıların yaşamına olanak sağlayan sistemlerdir. Dünya üzerindeki tüm ekosistemleri birbirine bağlayan halkalar bütününe ekosfer denir.
Canlıların yaşam alanları farklı şekillerde tanımlanır. Habitat, bitki ve hayvanların barındığı ve çoğaldığı çevredir. Biyom ise benzer bitki ve hayvan topluluklarının bir arada yaşadığı geniş alanlardır. Sularda tatlı ve tuzlu biyomlar varken, karalarda genelde bitki örtüsünün adıyla anılırlar.
Biyoçeşitliliği etkileyen en önemli faktörlerin başında iklim gelir. Sıcak ve yağışlı bölgeler tür çeşitliliğini artırırken, soğuk ve kurak alanlar azaltır. Yer şekilleri de önemlidir - engebeli araziler çeşitliliği artırır. Türkiye'de bitki çeşidi 12.000 civarındadır ve bu zenginliğin en önemli nedeni engebeli arazi yapısıdır.
Dikkat! Canlı türlerinin sayısının azalması, besin zincirinde ona bağlı diğer türleri de etkiler. Genellikle insan faaliyetleri (aşırı avlanma, tarımsal ilaçlar) bu azalmanın temel nedenidir.
Biyoçeşitlilikte coğrafi konum büyük rol oynar. Ekvator çevresinde çeşitlilik fazlayken, kutuplara yaklaştıkça azalır. Yükseklik de etkilidir - Türkiye'de 2000 metreden, ekvatorda ise 6000 metreden sonra tür çeşitliliğinde azalmalar görülür. Ayrıca toprak yapısı, bakı (güneşe göre konum) ve paleocoğrafya (kıtaların geçmişteki hareketleri) gibi faktörler de biyoçeşitliliği şekillendirmektedir.