İç Kuvvetler ve Dağ Oluşumu
Yeryüzü şekillerinin bazıları, mantodaki konveksiyonel akımlardan aldıkları enerji sayesinde oluşur. Bu enerjinin sonucunda, yeryüzünü şekillendiren iç kuvvetler meydana gelir: epirojenz (kıta oluşumu), orojenez (dağ oluşumu), volkanizma ve deprem.
Orojenez sonucunda kıvrımlı veya kırık dağlar oluşur. Kıvrımlı dağlar, esnek tortul tabakaların sıkışıp kıvrılmasıyla oluşur. Kıvrılan tabakaların yükselen kısımlarına antiklinal, çukurlaşan kısımlarına senklinal denir. Himalayalar, kıvrılmayla oluşmuş dağlara güzel bir örnektir. Kırık dağlar ise esnekliğini kaybeden tabakaların yan basınçlarla kırılması sonucu oluşur. Kırılma sonucunda yükselen kısımlara horst, alçalan kısımlara graben adı verilir.
Epirojenz büyük yer kabuğu parçalarının dikey yöndeki hareketidir. Manto üzerinde yüzen kabuk parçaları, kalınlık ve yoğunluklarına göre dengede durur. Bu dengeye izostatik denge denir. Dengenin bozulmasıyla yükselen parçaya jeosenklinal, alçalana jeosenklinal denir. Kara kütlesinin ağırlaşıp alçalmasıyla denizin karaya ilerlemesine transgresyon, kara kütlesinin hafifleyip yükselmesiyle denizin geri çekilmesine regresyon denir.
Heyecan Verici Not: Alp dağları hala yükselmekte! İskandinav yarımadası ise her yıl 0,5 cm yükseliyor. Yeryüzündeki değişimler, tüm durgunluğuna rağmen halen devam etmektedir.