Orta Asya Uygarlıkları

Orta Asya uygarlığı 9. sınıf müfredatında önemli bir yer tutan bu konu, Türklerin erken dönem kültürlerini incelemektedir. Orta Asya'daki en eski kültür Bölgeleri şunlardır:

1. Anav Kültürü (MÖ 4000 - MÖ 1000):

   • Batı Türkistan'da Aşkabat yakınlarında ortaya çıkarılmıştır.
   • Bu dönemde Türkler hayvancılık ve tarımla uğraşmış, kerpiç evlerde oturmuşlardır.

2. Afanasyevo Kültürü (MÖ 2500 - MÖ 1900):

   • Altay-Sayan Dağları'nın kuzeybatısında yaşamışlardır.
   • At ve deve gibi hayvanları evcilleştirmişlerdir.
   • Bakırdan savaş araçları ve eşyaları yapmışlardır.

3. Andronova Kültürü (MÖ 1900 - MÖ 1200):

   • Altaylar'dan Ural Dağları'na ve Hazar Denizi'nin kuzeydoğusuna kadar etkili olmuşlardır.
   • Türkler bu dönemde tunç ve altın madenlerini işlemeyi öğrenmişlerdir.

4. Karasuk Kültürü (MÖ 1200 - MÖ 700):

   • Yenisey Irmağı'nın kolu olan Karasuk Nehri civarında yaşamışlardır.

5. Tagar Kültürü (MÖ 700 - MÖ 300):

   • Abakan bölgesinde yaşamışlardır.
   • Yapılan kazılarda Tagar kültürüne ait ok uçları, iğne, bilezik, küpe, tarak vb. eşyalar bulunmuştur.

Definition: Orta Asya Türk Uygarlığı: Türklerin ana yurdu olan Orta Asya'da geliştirdikleri ve MÖ 4000'lerden başlayarak çeşitli dönemlerde ortaya çıkan kültür ve medeniyetlerin genel adı.

Highlight: Tagar kültürü, Orta Asya'daki en gelişmiş Türk kültürü olarak kabul edilmektedir.

Bu uygarlıklar, orta asya türk tarihi 9. sınıf konuları arasında önemli bir yer tutmakta ve Türklerin erken dönem yaşam tarzları, teknolojik gelişimleri ve kültürel özellikleri hakkında değerli bilgiler sunmaktadır.

Türk Adı ve Göçleri

Türk adının kökeni ve anlamı hakkında çeşitli görüşler bulunmaktadır. İlk ve orta çağlarda türk dünyası 9.sınıf özet konusu olarak önemli olan bu bilgiye göre, Türk kelimesinin "güç, kuvvet" anlamına geldiği 1911'de yayınlanan eski bir Türkçe metinden anlaşılmıştır.

Highlight: Türk adı, 552'de bağımsızlığını ilan eden Göktürk Devleti ile resmiyet kazanmıştır.

Türk göçlerinin nedenleri arasında ekonomik, iklimsel ve siyasi faktörler yer almaktadır:

1. Ekonomik nedenler:

   • Hayvan hastalıkları
   • Aşırı nüfus artışı
   • Miras yoluyla toprakların giderek azalması

2. İklim değişiklikleri:

   • Aşırı sıcak ve soğuklar
   • Kuraklık ve göllerin kuruması

3. Sosyal ve siyasi nedenler:

   • Çin, Kitan ve Moğolların baskıları
   • Türk boy ve kabileleri arasındaki siyasi mücadeleler
   • Bağımsızlığa düşkünlük
   • Yeni yurtlar elde etme düşüncesi

Vocabulary: Orta Asya: Türklerin ana yurdu olan, Asya kıtasının merkezi bölgesi.

Türk göçlerinin sonuçları oldukça geniş kapsamlıdır. Bu göçler sonucunda:

• Orta Asya ıssızlaşmıştır.
• Türk medeniyeti ve kültürü geniş bir alana yayılmıştır.
• Türkler, gittikleri bölgelerde yaşayan insanlara at evcilleştirmeyi ve demir madenini işlemeyi öğretmişlerdir.
• Türk boyları arasında dini, kültürel, ekonomik, sosyal ve siyasal farklılıklar meydana gelmiştir.
• Göç ettikleri yerlerde değişik adlarla devletler kurmuşlardır.
• Yabancı toplumları idare, devlet yönetimi, askeri teşkilat, ticari ve ekonomi alanlarında etkilemişlerdir.

Example: Türklerin Orta Çağ Avrupa sanatı ve daha sonra da İslam sanatı üzerinde etkili olmaları, göçlerin kültürel etkilerine bir örnektir.