Çekim Eklerinin İşlevleri
Çekim ekleri, kelimelerimizin cümle içinde nasıl kullanılacağını belirleyen önemli yapı taşlarıdır. Bunları doğru kullanmak, düzgün cümleler kurmamızı sağlar.
İsim çekim ekleri dört gruba ayrılır: çoğul eki −lar,−ler, hâl ekleri −e,−de,−den,−i, iyelik ekleri −im,−in,−i ve soru eki (mi). "Annem" kelimesinde "anne-m" şeklinde iyelik eki varken, "denizden" kelimesinde "-den" ayrılma hâli eki vardır.
Hâl ekleri isimlerin cümlede diğer kelimelerle ilişkisini gösterir. Örneğin "dolapta" −da:bulunma, "denizden" −den:ayrılma, "tamirciye" −e:yo¨nelme, "balığı" −ı:belirtme şeklinde farklı görevlerde kullanılır.
Dikkat! Hâl ekleri ile iyelik eklerini karıştırma! "Uykudan" bir hal ekidir (nereden?), "gözleri" ise bir iyelik ekidir (kimin gözleri?).
Çokluk eki −lar,−ler sadece sayıca çokluk belirtmekle kalmaz, farklı anlamlarda da kullanılabilir. "Türkler" bir milleti, "dayımlar" bir aileyi, "yaşlarında" yaklaşık bir sayıyı, "dünyalar kadar" abartılı bir miktarı anlatabilir.
Metinde "Satrançta" (bulunma), "zirveye" (yönelme), "planlarını" (belirtme), "rakiplerinin" (iyelik) gibi farklı çekim eki almış kelimeler bulunur. Bu ekler cümledeki anlamın doğru iletilmesini sağlar ve Türkçenin zengin yapısını oluşturur.