Fiiller ve Kipler
Fiillerin mastar hali, fiilin kök ya da gövdesinin -mak, -mek ekiyle kullanımıdır. Örneğin "oku-", "düşün-", "yaşa-" birer fiil köküdür. Bu köklere ek getirerek çekimli fiiller oluştururuz.
Çekimli fiil yapmak için fiil köklerine sırasıyla kip eki ve kişi eki getiririz. Türkçede üç tekil (ben, sen, o) ve üç çoğul (biz, siz, onlar) olmak üzere altı kişi vardır. 3. tekil kişinin (o) eki olmadığını unutmayın!
Kipler temel olarak iki ana gruba ayrılır: Haber (Bildirme) Kipleri ve Dilek Kipleri. Haber kipleri zaman anlamı taşır ve beş gruba ayrılır:
💡 Herhangi bir fiili çekimlerken önce hangi zamanda kullanacağınızı belirleyin, sonra kişi ekini ekleyin. Mesela "oku-" fiilini "ben" için görülen geçmiş zamanda çekimlemek istiyorsanız: oku-du-m olacaktır.
Görülen Geçmiş Zaman: Gözümüzle gördüğümüz veya kesin bildiğimiz geçmiş olayları anlatır. Ekleri: -di, -tı, -du, -tü... Örneğin: "Okudum, okudun, okudu..."
Duyulan Geçmiş Zaman: Başkasından duyduğumuz veya sonradan fark ettiğimiz geçmiş olayları anlatır. Ekleri: -mış, -miş, -muş, -müş. Örneğin: "Okumuşum, okumuşsun, okumuş..."
Şimdiki Zaman: Şu anda devam eden işleri anlatır. Eki: -yor −makta,−mektedekullanılabilir. Örneğin: "Okuyorum, okuyorsun, okuyor..."
Gelecek Zaman: Henüz yapılmamış, gelecekte planlanmış fiiller için kullanılır. Ekleri: -acak, -ecek. Örneğin: "Okuyacağım, okuyacaksın, okuyacak..."
Geniş Zaman: Her zaman veya belirli aralıklarla yapılan işleri anlatır. Diğer üç zamanı da kapsar.