Ses Bilgisi ve Olayları Konu Anlatımı PDF

Açık

Mine

25.07.2024

Türkçe

Ses bilgisi

Dersler

Türkçe

Ses Bilgisi ve Olayları Konu Anlatımı PDF

Name: Knowunity
Brand: Knowunity

Ses Bilgisi, Türkçenin yapı taşlarından biri olarak dilin nasıl şekillendiğini ve kullanıldığını anlamamızda önemli bir rol oynar. Günlük hayatta kullandığımız kelimelerin nasıl dönüştüğünü ve bu dönüşümlerin hangi kurallara bağlı olduğunu öğrenmek, Türkçeyi daha doğru ve etkili kullanmamıza yardımcı olur. Ses olayları, dilimizin kendine özgü melodisini ve akışını oluşturan değişimlerdir. Bu konuyu anlamak, hem yazılı sınavlarda başarılı olmak hem de günlük dil kullanımında farkındalık kazanmak için önemlidir.

...

25.07.2024

rlü düşmesi
Gekim ex alarar
-Sehir-T
→ Şehri
- Aril Axl..
burun-u→
burnu
- Vaxit -T Vari
!
Avicu
duzme
Alibi Yelimelerinde
Olmaz
Les Bilgisi

Görüntüle

Ses Bilgisi: Ünlü Düşmesi

Türkçede ünlü düşmesi, kelimelerin çekim eki alması sırasında meydana gelen önemli bir ses olayıdır.

Ünlü düşmesi örnekleri:

Şehir + i → Şehri
Ağız + ı → Ağzı
Burun + u → Burnu
Vakit + i → Vakti

Ünlü düşmesinin olmadığı durumlar:

Geride, dışarıda, burada, şurada gibi kelimelerde düşme olmaz
İkilemelerde düşme olmaz: şehirden şehire, omuz omuza

Önemli Not: Çekim ekinde sona ünlü gelir ve aradaki ünlü düşer. Yapım ekinde ise sözcük köküne bakılır.

Birleşik kelimelerde ünlü aşınması $TYT'de sıkça sorulur$ :

Öğrenci $-ci yapım eki$
Dilenci
Daracık $dar+cık$
Biricik $bir+cik$
Gençecik $genç+ecik$

Yapım eki alarak türeyen kelimelerde:

Benziyor → Beniz
İlerliyor → İleri
Çeviriyor → Çevir
Yanlış → Yanıl
Yalnız → Yalın
Yavaşça → Yavaş

Uyarı: Birleşik kelimelere dikkat etmelisiniz. Örneğin: Fenerbahçe-Fenerbahçesi, Beşiktaş-Beşiktaşı, Galatasaray-Galatasaraylı, Kadıköy-Kadıköylü gibi.

Birleşik kelimelerde ünlü düşmesi:

Nasıl → Ne + asıl
Niçin → Ne + için
Cumartesi → Cuma + ertesi
Böyle → Bu + öyle

Ünsüz türemesi:

P, r, t, s, m harflerinde görülür
Pekiştirme: Geleceğe, düpe düz, sapa sağlam

5. sınıf türkçe ses olayları konusunda özellikle P, r, s, m harflerinin yanında ünlü varsa ünlü türemesi görülmez.

Görüntüle

Ünlü Daralması

Ünlü daralması, geniş ünlülerin dar ünlüye dönüşmesi olayıdır ve genellikle -yor ekiyle kullanılır.

Ünlü daralması örnekleri:

Ağlamak → Ağlıyor $kök: ağla$
Dinlemek → Dinliyor $kök: dinle$
Bakmak → Bakıyor $kök: bak$
Gitmek → Gidiyor $kök: git$

Bilgi Notu: Ünlü daralması, -yor eki geldiğinde a, e geniş ünlülerinin ı, i, u, ü dar ünlülerine dönüşmesiyle oluşur.

Unutmayın: Ünsüzle bitmiş köklerde ünlü daralması olmaz.

Ünlü değişimi:

Ben + e → Bana
Sen + e → Sana

Ünlü değişimi kuralı:

Ünsüzden sonra ünlü gelmesiyle oluşur
Özel adlarda da aranır: Mehmet, Akif, Bülent Ersoy

Dikkat: Eğer normal ünlü türemesi varsa, ünlü daralması olmaz. Örnek: "Geliyorum oraya" kelimesinde ünlü daralması yoktur.

Özel durumlar:

Yazıyor → yaz $kök$
Yazmıyor → olumsuzluk eklerinde de ünlü daralması vardır

Ünlü daralması olmayan bazı kelimeler:

Ne
De
Ye
Niye
Diye
Yiyenden

Ses olayları-çalışma kağıdı hazırlarken bu örnekleri ve kuralları dikkate almalısınız.

Görüntüle

Ünsüz Yumuşaması (Değişim)

Ünsüz yumuşaması, sert ünsüzlerin yumuşak ünsüzlere dönüşmesi olayıdır.

Sert ünsüzler: p, ç, t, k Yumuşak karşılıkları: b, c, d, ğ

Ünsüz yumuşaması örnekleri:

Kitap → Kitabı $p→b$
Ağaç → Ağacı $ç→c$
Kanat → Kanadı $t→d$
Işık → Işığı $k→ğ$

Önemli Bilgi: Ünsüz yumuşaması, sert ünsüzle biten bir kelimeye ünlü ile başlayan bir ek geldiğinde oluşur.

Yumuşamanın olmadığı kelimeler:

Sosyoloğa, Psikoloğa, diyaloğa $"g" harfi zaten var$
Tanrı, millet, yüce, dünya, hukuk, cumhuriyet

Dikkat edilmesi gereken durumlar:

"Blok" kelimesinin cümledeki anlamına göre yumuşama olabilir: Apartman bloğu $yumuşama var$ Instagram bloğu $yumuşama yok$
Özel adlarda yumuşama olmaz: Eyüp'e Zonguldak'a

Kurala aykırı örnekler:

95'ci $yumuşamaya aykırı$
Süte → sütleri
Göpe → atar
Teşi → teşhiri

Ünsüz benzeşmesi:

F, s, t, k, ç, ş, h, p harflerinden sonra c, d gelirse sertleşme olur
Örnek: Dolaba, ağacı, bir

Ses Bilgisi Kuralı: İki ünsüz yan yana gelmişse ve fıstıkçı şahap harfi varsa benzeşme olur.

Benzeşme olmayan durumlar:

Yapmış $benzeşme yok$
Fıstıkçı, şahap harfi yoksa benzeşme olmaz

Türeme olmayan kelimeler:

Sessiz, şiddet, işsiz, millet, hissiz, küvet, diksi, minnet

Türeme olan kelimeler:

Sırrı, zannı, hissi, yannı

Görüntüle

Ünsüz Düşmesi

Ünsüz düşmesi, bir kelimede bulunan ünsüz harfin kaybolması olayıdır.

Ünsüz düşmesi örnekleri:

N harfi düşmesi: Minare → Minare
Alçalıyor, kızılıyor, sıcacık, yükseliyor

Anahtar Bilgi: Ünsüz düşmesi genellikle "n" harfinde görülür ve kelimenin telaffuzunu kolaylaştırır.

Diğer ünsüz düşmeleri:

Arkadaş → Kadaş
Asteğmen → Asiteğmen

Küçümseme ifadelerinde düşme:

Kaldırım → Kaldır
Kardeş → Kankar
Yeşermek → Yeş
Kızarmak → Kızar

-cik ekli kelimelerde: Genellikle ses olayı olur

Özel durum:

Seyreldi → Seyre $ünsüz düşmesi$

Kaynaştırma harfleri:

Y: Suya, çaya
S: Çalışması
N: Annesi, halası, onu, pencerenin

TYT Ses Bilgisi Konu Anlatımı: Kaynaştırma, ünlü ile biten bir kelimeden sonra ünlüyle başlayan bir ek geldiğinde araya giren harftir.

Dikkat: "Çay" ve "beşer" kelimeleri kaynaştırma değildir çünkü köklerinde "y" zaten vardır.

Özel durumlar:

-idi, -imiş, -ise, -ile ekleri geldiğinde kaynaştırma olur
Kaynaştırma ses olayıdır ama ses türemesidir
"i" düşmüş ve yanına "y" almışsa bu kaynaştırma değildir

N-M değişimi:

Çalışkan → Çalışkan
Anbar → Ambar
Kirpik → Kirpik

Birleşik kelimelerde değişim olmaz:

Çember → Çember
Pembe → Pembe
Canbaz → Cambaz
Yirmi bir → Yirmi bir

Ses olayları örnek cümleler oluştururken bu kuralları ve örnekleri kullanabilirsiniz. İşitilen ünlü düşmesi, çevre ünlü düşmesi gibi durumları bu örneklerle pekiştirebilirsiniz.

Aradığını bulamıyor musun? Diğer derslere göz at.

Knowunity, beş Avrupa ülkesinde 1 numaralı eğitim uygulaması!

Knowunity, Apple tarafından büyük ilgi gördü ve Almanya, İtalya, Polonya, İsviçre ve Birleşik Krallık'ta eğitim kategorisinde sürekli olarak en üst sıralarda yer aldı. Hemen Knowunity'e katıl ve dünya çapında milyonlarca öğrenciyle yardımlaş.

İndir

Google Play

İndir

App Store

Knowunity, beş Avrupa ülkesinde 1 numaralı eğitim uygulaması!

4.9+

Ortalama Uygulama Puanı

21 M

Öğrenci Knowunity kullanıyor

#1

Eğitim uygulamaları tablosunda 17 ülkede

950 K+

Öğrenci ders notlarını yükledi

Kararsız mısın? Bizi bir de dünyanın dört bir yanındaki kullanıcılarımızdan dinle!

iOS Kullanıcısı

Kesinlikle harika bir uygulama, resmen hayatımı kolaylaştırdı.

Stefan S, iOS Kullanıcısı

Uygulama çok basit ve iyi tasarlanmış. Şimdiye kadar aradığım her şeyi buldum

S., iOS Kullanıcısı

Ba-yıl-dım ❤️, çalışırken neredeyse her an kullanıyorum

Dersler

Türkçe

•

25 Tem 2024

•

4 sayfa

Ses Bilgisi ve Olayları Konu Anlatımı PDF

Mine

@mineral.12_5

Ders notlarını görmek için kaydolÜcretsiz!

Tüm belgeleri görebilirsin

Notlarını Yükselt

Milyonlarca öğrenciye katıl

Kaydolduğunda Hizmet Şartları ve Gizlilik Politikasını kabul etmiş olursun

Ses Bilgisi: Ünlü Düşmesi

Türkçede ünlü düşmesi, kelimelerin çekim eki alması sırasında meydana gelen önemli bir ses olayıdır.

Ünlü düşmesi örnekleri:

Şehir + i → Şehri
Ağız + ı → Ağzı
Burun + u → Burnu
Vakit + i → Vakti

Ünlü düşmesinin olmadığı durumlar:

Geride, dışarıda, burada, şurada gibi kelimelerde düşme olmaz
İkilemelerde düşme olmaz: şehirden şehire, omuz omuza

Önemli Not: Çekim ekinde sona ünlü gelir ve aradaki ünlü düşer. Yapım ekinde ise sözcük köküne bakılır.

Birleşik kelimelerde ünlü aşınması $TYT'de sıkça sorulur$ :

Öğrenci $-ci yapım eki$
Dilenci
Daracık $dar+cık$
Biricik $bir+cik$
Gençecik $genç+ecik$

Yapım eki alarak türeyen kelimelerde:

Benziyor → Beniz
İlerliyor → İleri
Çeviriyor → Çevir
Yanlış → Yanıl
Yalnız → Yalın
Yavaşça → Yavaş

Uyarı: Birleşik kelimelere dikkat etmelisiniz. Örneğin: Fenerbahçe-Fenerbahçesi, Beşiktaş-Beşiktaşı, Galatasaray-Galatasaraylı, Kadıköy-Kadıköylü gibi.

Birleşik kelimelerde ünlü düşmesi:

Nasıl → Ne + asıl
Niçin → Ne + için
Cumartesi → Cuma + ertesi
Böyle → Bu + öyle

Ünsüz türemesi:

P, r, t, s, m harflerinde görülür
Pekiştirme: Geleceğe, düpe düz, sapa sağlam

5. sınıf türkçe ses olayları konusunda özellikle P, r, s, m harflerinin yanında ünlü varsa ünlü türemesi görülmez.

Ders notlarını görmek için kaydolÜcretsiz!

Tüm belgeleri görebilirsin

Notlarını Yükselt

Milyonlarca öğrenciye katıl

Kaydolduğunda Hizmet Şartları ve Gizlilik Politikasını kabul etmiş olursun

Ünlü Daralması

Ünlü daralması, geniş ünlülerin dar ünlüye dönüşmesi olayıdır ve genellikle -yor ekiyle kullanılır.

Ünlü daralması örnekleri:

Ağlamak → Ağlıyor $kök: ağla$
Dinlemek → Dinliyor $kök: dinle$
Bakmak → Bakıyor $kök: bak$
Gitmek → Gidiyor $kök: git$

Bilgi Notu: Ünlü daralması, -yor eki geldiğinde a, e geniş ünlülerinin ı, i, u, ü dar ünlülerine dönüşmesiyle oluşur.

Unutmayın: Ünsüzle bitmiş köklerde ünlü daralması olmaz.

Ünlü değişimi:

Ben + e → Bana
Sen + e → Sana

Ünlü değişimi kuralı:

Ünsüzden sonra ünlü gelmesiyle oluşur
Özel adlarda da aranır: Mehmet, Akif, Bülent Ersoy

Dikkat: Eğer normal ünlü türemesi varsa, ünlü daralması olmaz. Örnek: "Geliyorum oraya" kelimesinde ünlü daralması yoktur.

Özel durumlar:

Yazıyor → yaz $kök$
Yazmıyor → olumsuzluk eklerinde de ünlü daralması vardır

Ünlü daralması olmayan bazı kelimeler:

Ne
De
Ye
Niye
Diye
Yiyenden

Ses olayları-çalışma kağıdı hazırlarken bu örnekleri ve kuralları dikkate almalısınız.

Ders notlarını görmek için kaydolÜcretsiz!

Tüm belgeleri görebilirsin

Notlarını Yükselt

Milyonlarca öğrenciye katıl

Kaydolduğunda Hizmet Şartları ve Gizlilik Politikasını kabul etmiş olursun

Ünsüz Yumuşaması (Değişim)

Ünsüz yumuşaması, sert ünsüzlerin yumuşak ünsüzlere dönüşmesi olayıdır.

Sert ünsüzler: p, ç, t, k Yumuşak karşılıkları: b, c, d, ğ

Ünsüz yumuşaması örnekleri:

Kitap → Kitabı $p→b$
Ağaç → Ağacı $ç→c$
Kanat → Kanadı $t→d$
Işık → Işığı $k→ğ$

Önemli Bilgi: Ünsüz yumuşaması, sert ünsüzle biten bir kelimeye ünlü ile başlayan bir ek geldiğinde oluşur.

Yumuşamanın olmadığı kelimeler:

Sosyoloğa, Psikoloğa, diyaloğa $"g" harfi zaten var$
Tanrı, millet, yüce, dünya, hukuk, cumhuriyet

Dikkat edilmesi gereken durumlar:

"Blok" kelimesinin cümledeki anlamına göre yumuşama olabilir: Apartman bloğu $yumuşama var$ Instagram bloğu $yumuşama yok$
Özel adlarda yumuşama olmaz: Eyüp'e Zonguldak'a

Kurala aykırı örnekler:

95'ci $yumuşamaya aykırı$
Süte → sütleri
Göpe → atar
Teşi → teşhiri

Ünsüz benzeşmesi:

F, s, t, k, ç, ş, h, p harflerinden sonra c, d gelirse sertleşme olur
Örnek: Dolaba, ağacı, bir

Ses Bilgisi Kuralı: İki ünsüz yan yana gelmişse ve fıstıkçı şahap harfi varsa benzeşme olur.

Benzeşme olmayan durumlar:

Yapmış $benzeşme yok$
Fıstıkçı, şahap harfi yoksa benzeşme olmaz

Türeme olmayan kelimeler:

Sessiz, şiddet, işsiz, millet, hissiz, küvet, diksi, minnet

Türeme olan kelimeler:

Sırrı, zannı, hissi, yannı

Ders notlarını görmek için kaydolÜcretsiz!

Tüm belgeleri görebilirsin

Notlarını Yükselt

Milyonlarca öğrenciye katıl

Kaydolduğunda Hizmet Şartları ve Gizlilik Politikasını kabul etmiş olursun

Ünsüz Düşmesi

Ünsüz düşmesi, bir kelimede bulunan ünsüz harfin kaybolması olayıdır.

Ünsüz düşmesi örnekleri:

N harfi düşmesi: Minare → Minare
Alçalıyor, kızılıyor, sıcacık, yükseliyor

Anahtar Bilgi: Ünsüz düşmesi genellikle "n" harfinde görülür ve kelimenin telaffuzunu kolaylaştırır.

Diğer ünsüz düşmeleri:

Arkadaş → Kadaş
Asteğmen → Asiteğmen

Küçümseme ifadelerinde düşme:

Kaldırım → Kaldır
Kardeş → Kankar
Yeşermek → Yeş
Kızarmak → Kızar

-cik ekli kelimelerde: Genellikle ses olayı olur

Özel durum:

Seyreldi → Seyre $ünsüz düşmesi$

Kaynaştırma harfleri:

Y: Suya, çaya
S: Çalışması
N: Annesi, halası, onu, pencerenin

TYT Ses Bilgisi Konu Anlatımı: Kaynaştırma, ünlü ile biten bir kelimeden sonra ünlüyle başlayan bir ek geldiğinde araya giren harftir.

Dikkat: "Çay" ve "beşer" kelimeleri kaynaştırma değildir çünkü köklerinde "y" zaten vardır.

Özel durumlar:

-idi, -imiş, -ise, -ile ekleri geldiğinde kaynaştırma olur
Kaynaştırma ses olayıdır ama ses türemesidir
"i" düşmüş ve yanına "y" almışsa bu kaynaştırma değildir

N-M değişimi:

Çalışkan → Çalışkan
Anbar → Ambar
Kirpik → Kirpik

Birleşik kelimelerde değişim olmaz:

Çember → Çember
Pembe → Pembe
Canbaz → Cambaz
Yirmi bir → Yirmi bir

Ses olayları örnek cümleler oluştururken bu kuralları ve örnekleri kullanabilirsiniz. İşitilen ünlü düşmesi, çevre ünlü düşmesi gibi durumları bu örneklerle pekiştirebilirsiniz.

Aradığını bulamıyor musun? Diğer derslere göz at.

Kullanıcılarımızdan yorumlar. Onlar her şeyi çok beğendi — sen de beğeneceksin.

4.9/5

App Store

4.8/5

Google Play

Uygulama çok kolay kullanılıyor ve güzel tasarlanmış. Şu ana kadar aradığım her şeyi buldum ve sunumlardan çok şey öğrendim! Kesinlikle ödevlerim için hep kullanacağım!

A.S.

iOS kullanıcısı

Uygulama çok iyi. Çok fazla ders notu ve yardımlaşma var. Örneğin benim problem yaşadığım bir ders Geometriydi ve ANINDA yardım ettiler beraber hem sorularımı çözdük hem konu anlatımı buldum. Herkese tavsiye ederim.

S.L.

Android kullanıcısı

BEN ŞOK. Reklamını sık sık gördüğüm için uygulamayı denedim ve gerçekten hayran kaldım. Bu uygulama okul için tam ihtiyacım olan şey. Anında ödev yardımı, konu anlatımı, örnek sınavlar, flaşkartlar hepsi hepsi var, şiddetle tavsiye ederim ✅

iOS kullanıcısı

Knowunity'yi keşfedinceye kadar ödevlerimi zamanında tamamlamakta zorlanıyordum, Knowunity sadece kendi ders notlarımı yüklemeyi kolaylaştırmakla kalmıyor, aynı zamanda çalışmamı daha hızlı ve verimli hale getiren harika özetler de sunuyor.

Thomas R

iOS kullanıcısı

Ödevlerim için önemli bilgilerin tümünü bulmak her zaman bir zorluktu - Knowunity'yi kullanmaya başladığımdan beri, ders notlarımı kolayca yükleyebilir ve başkalarının özetlerinden faydalanabilirim, bu da organizasyon konusunda bana çok yardımcı oluyor.

Lisa M

Android kullanıcısı

Ders çalışırken genellikle yeterince genel bakışa sahip olmadığımı hissederdim, ama Knowunity'yi kullanmaya başladığımdan beri bu artık sorun değil - ders notlarımı yüklüyorum ve platformda her zaman yardımcı özetler buluyorum, bu da öğrenmemi çok daha kolaylaştırıyor.

David K

iOS kullanıcısı

Uygulama acayip iyi! Konuyu yazıyorum hemen yanıt alıyorum. Bi şeyi anlamak için 10 tane youtube videosu izlemem gerekmiyor. Kesssinlikle tavsiye ederim!

Sudenaz Ocak

Android kullanıcısı

Matematikte baya kötüydüm ama bu uygulama sayesinde şimdi daha iyiyim. Uygulamayı yapanlara için çok teşekkürler!

G.B.

Android kullanıcısı

Sunumlarım için tüm bilgileri toplamak gerçekten zordu. Ama Knowunity'yi kullanmaya başladığımdan beri, notlarımı yüklüyorum ve başkalarından harika özetler buluyorum - bu da çalışmamı çok daha verimli hale getiriyor!

Julia S

Android kullanıcısı

Tüm çalışma materyalleriyle sürekli stres altındaydım, ama Knowunity'yi kullanmaya başladığımdan beri, notlarımı yüklüyor ve başkalarının harika özetlerine bakıyorum - her şeyi daha iyi yönetmemi sağlıyor ve çok daha az stresli.

Marco B

iOS kullanıcısı

Ödevlerim için doğru materyalleri bulmak her zaman zordu. Şimdi sadece notlarımı Knowunity'ye yüklüyorum ve başkalarından en iyi özetleri alıyorum - her şeyi daha hızlı anlamama yardımcı oluyor ve notlarımı yükseltiyor.

Sarah L

Android kullanıcısı

Eskiden okul materyallerini Google'da aramakla saatler harcardım, ama şimdi sadece notlarımı Knowunity'ye yüklüyorum ve başkalarının faydalı özetlerine bakıyorum - sınavlara hazırlanırken kendimi çok daha güvende hissediyorum.

Paul T

iOS kullanıcısı

Uygulama çok kolay kullanılıyor ve güzel tasarlanmış. Şu ana kadar aradığım her şeyi buldum ve sunumlardan çok şey öğrendim! Kesinlikle ödevlerim için hep kullanacağım!

A.S.

iOS kullanıcısı

S.L.

Android kullanıcısı

iOS kullanıcısı

Thomas R

iOS kullanıcısı

Lisa M

Android kullanıcısı

David K

iOS kullanıcısı

Uygulama acayip iyi! Konuyu yazıyorum hemen yanıt alıyorum. Bi şeyi anlamak için 10 tane youtube videosu izlemem gerekmiyor. Kesssinlikle tavsiye ederim!

Sudenaz Ocak

Android kullanıcısı

Matematikte baya kötüydüm ama bu uygulama sayesinde şimdi daha iyiyim. Uygulamayı yapanlara için çok teşekkürler!

G.B.

Android kullanıcısı

Julia S

Android kullanıcısı

Marco B

iOS kullanıcısı

Sarah L

Android kullanıcısı

Paul T

iOS kullanıcısı