Cümlenin Ögeleri: Yardımcı Ögeler
Yardımcı ögeler cümleyi daha anlamlı hale getirir. Bunlar nesne, yer tamlayıcısı ve zarf tamlayıcısıdır.
Nesne, yüklemin bildirdiği işten etkilenen ögedir ve iki türü vardır. Belirtili nesne "-i" halini alır ve "neyi, kimi?" sorularıyla bulunur. Örneğin "Kedi sütü döktü" cümlesinde "neyi döktü?" sorusunun cevabı "sütü" olduğundan belirtili nesnedir. Belirtisiz nesne ise yalın haldedir ve "ne?" sorusuyla bulunur, örneğin "Annem pazardan elma aldı" cümlesinde "ne aldı?" sorusunun cevabı "elma"dır.
Yer tamlayıcısı (dolaylı tümleç), "-e, -de, -den" eklerini alan ve "nereye, nerede, nereden, kime, kimde, kimden?" sorularına cevap veren ögedir. "Bahçeye indim" cümlesinde "nereye indim?" sorusunun cevabı "bahçeye" olduğundan yer tamlayıcısıdır.
Zarf tamlayıcısı ise "ne zaman, nasıl, ne kadar, niçin?" gibi sorularla bulunur. "Seni bugün okul müdürü çağırdı" cümlesinde "ne zaman çağırdı?" sorusunun cevabı "bugün" olduğundan zarf tamlayıcısıdır.
📝 Unutma: İçeri, dışarı, aşağı, yukarı gibi yön belirten sözcükler yalın haldeyken zarf tamlayıcısı, -e/-a ekiyle yer tamlayıcısı, -i ekiyle nesne olur.
Ayrıca cümlede bağlaçlar, ünlemler, hitaplar gibi öge olmayan cümle dışı unsurlar da bulunabilir. Soru cümleleri farklı ögeleri buldurma amaçlı olabilir, "Kim geldi?" özneyi, "Ne zaman geleceksin?" zarf tamlayıcısını bulmaya yöneliktir.