Anlamlarına Göre Cümleler
Günlük hayatta kullandığımız cümleler, içerdikleri duygu ve düşünceye göre çeşitli özelliklere sahiptir. Hadi bunları tanıyalım!
Öznel anlatımlı cümleler, kişisel görüş ve yorumlarımızı içerir. "Sonbahar, yılın en güzel mevsimidir" dediğimizde, herkesin kabul edeceği bir gerçekten değil, kişisel beğenimizden bahsederiz. Oysa nesnel anlatımlı cümleler kişisel düşüncelerden bağımsız, kanıtlanabilir gerçekleri anlatır. "Refik Halit Karay roman ve öykü yazmıştır" cümlesinde kişisel bir yorum yoktur.
Başkalarının sözlerini aktarırken iki yöntem kullanırız. Doğrudan anlatımda sözleri hiç değiştirmeden aktarırız: "Babam: 'Çok gezen değil, çok okuyan bilir' diyor." Dolaylı anlatımda ise sözün anlamını koruyarak biçimini değiştiririz: "Babam, çok gezenin değil, çok okuyanın bileceğini söylüyor."
Olumlu cümleler bir işin yapıldığını veya bir durumun gerçekleştiğini bildirir. "Bugün hava güzel" cümlesi biçimce ve anlamca olumludur. Bazen de "Sana verebileceğim kitap yok değil" gibi biçimce olumsuz ama anlamca olumlu (yani kitap var) cümleler kurarız.
Unutma: Soru cümleleri her zaman bilgi almak için kullanılmaz! "Sana hiç inanmaz olur muyum?" gibi sözde soru cümleleri aslında "Sana kesinlikle inanıyorum" anlamı taşır. Bu tür cümlelerde cevap beklemeyiz.