Fiil (Eylem) Nedir?
Fiiller, varlıkların yaptıkları işleri, hareketleri ve oluşları kip ve kişiye bağlı olarak anlatan kelimelerdir. Bir çekimli eylem, fiil + kip + şahıs ekinden oluşur gel+mis\c+imgibi.
Bir kelimenin fiil olup olmadığını anlamak çok kolay! Eğer kelimenin sonuna "-mak, -mek" eklerini getirebiliyorsanız, o kelime fiildir kıl−mak,gir−mek. Ayrıca fiiller "-ma, -me" olumsuzluk ekini alabilir, isimler alamaz.
💡 İpucu: "Açmış" kelimesi hem fiil hem isim olabilir. "Bahçedeki çiçekler açmış" cümlesinde fiilken, "Çocuğun karnı açmış" cümlesinde isimdir!
Anlamlarına Göre Eylemler üçe ayrılır:
- İş (Kılış) Eylemleri: Öznenin istemiyle gerçekleşir ve nesne alır. Sevmek, yazmak, atmak gibi.
- Durum Eylemleri: Öznenin içinde bulunduğu durumu gösterir. Susmak, uyumak, ağlamak gibi.
- Oluş Eylemleri: Öznenin isteği dışında gerçekleşen değişimlerdir. Sararmak, büyümek, acıkmak gibi.
Fiillerin Soru Şekli, "mı, mi, mu, mü" ekleriyle yapılır ve bu ekler kendinden önceki kelimelerden ayrı yazılır. Örneğin: "Yarın tiyatroya gidelim mi?" Olumsuz soru şeklinde ise önce olumsuzluk eki sonra diğer ekler gelir: "Verilen kitapları okumuyor musunuz?"
Bazen bir zaman kipi, başka bir kip yerine kullanılabilir. Buna eylemlerde zaman kayması denir. Örneğin: "Sınav sonuçları yarın açıklanıyor" (aslında "açıklanacak" demek istiyoruz).