Anlatım Biçimleri ve Düşünceyi Geliştirme Yolları
Türkçe'de dört temel anlatım biçimi vardır. Açıklama ile bilgi verirken tanımlama ve karşılaştırmadan yararlanırız. Tartışma anlatımında bir düşünceyi savunur veya karşı çıkarız. Betimleme ile anlattıklarımızı okuyucunun gözünde canlandırırız. Öyküleme ise olay ve durumları yer, zaman ve kişiler içinde anlatmamızı sağlar.
Düşüncelerimizi geliştirmek için farklı yollar kullanırız. Tanımlama ile "Bu nedir?" sorusuna cevap veririz. Karşılaştırma en az iki varlığın benzerlik ve farklarını ortaya koyar. Örnekleme ile konuyu örneklerle pekiştiririz. Tanık gösterme yöntemiyle uzman görüşlerinden alıntı yaparak fikirlerimizi destekleriz. Benzetme ile iki kavramı karşılaştırarak anlatımı güçlendiririz.
💡 Sınavlarda anlatım biçimlerini ve düşünceyi geliştirme yollarını karıştırmamaya dikkat et! Anlatım biçimleri metindeki genel yaklaşımı, düşünceyi geliştirme yolları ise kullandığımız teknikleri gösterir.
Ses Bilgisi: Ses Olayları
Ünsüz benzeşmesi (sertleşme), sert ünsüzle (f, s, t, k, ç, ş, h, p) biten bir sözcüğe yumuşak ünsüzle (c, d, ğ) başlayan bir ek geldiğinde, ekin başındaki ünsüzün sertleşmesidir. Örneğin: balık-cı → balıkçı, sınıf-da → sınıfta.
Ünsüz yumuşaması ise sürekli sert ünsüzlerle (p, ç, t, k) biten sözcüklere ünlü ile başlayan bir ek geldiğinde görülür. Bu ünsüzler b, c, d, ğ'ye dönüşür. Örneğin: kitap-ı → kitabı, uçak-a → uçağa. Ama dikkat! Tek heceli bazı sözcüklerde su¨t−u¨,top−u, özel adlarda (Sinop'a) ve bazı yabancı sözcüklerde bu kural her zaman geçerli değildir.
Türkçe'nin ses kurallarını bilmek, doğru yazmak ve konuşmak için çok önemlidir. Bu kurallar sana karmaşık gelebilir ama zamanla kullanırken otomatikleşecek!