Ünsüz Değişimleri
Ünsüz benzeşmesi (sertleşmesi), sert ünsüzlerle (f, s, t, k, ç, p) biten bir sözcük c, d, g gibi yumuşak ünsüzlerle başlayan bir ek aldığında, ekin başındaki yumuşak ünsüzün sertleşerek ç, t, k'ye dönüşmesidir. Örneğin "giriş-gen" → "girişken" olur.
Bunun tam tersi olarak ünsüz yumuşaması da vardır. "P, ç, t, k" ile biten sözcükler ünlüyle başlayan bir ek aldığında, bu sert ünsüzler yumuşayarak "b, c, d, g"ye dönüşür. Mesela "kitap-ı" → "kitabı" şeklinde değişir.
Ünsüz türemesi (ikizleşmesi), özellikle Arapçadan dilimize geçen kelimelerde görülür. Bu kelimelerin asıllarında iki ünsüz varken Türkçeye geçerken biri düşmüş, ancak ünlüyle başlayan ek aldıklarında veya yardımcı fiillerle birleştiklerinde aslındaki ikinci ünsüz ortaya çıkar: "his etmek" → "hissetmek".
Bunu bilmek işinize yarar: Sert ünsüzleri "FıSTıKÇı ŞaPKa" kelimesiyle hatırlayabilirsiniz. Ünsüz benzeşmesi ve yumuşamasını anlamak, yazım hatalarını önlemenize yardımcı olur!