Edebiyatımızda İlkler - Temel Bilgiler
Türk edebiyatının gelişim sürecinde ilk örnekler özellikle 19. ve 20. yüzyılda yoğunlaşmış durumda. Bunun sebebi Tanzimat döneminden itibaren Batı edebiyatıyla tanışmamız ve yeni türleri denemeye başlamamız.
Şinasi bu konuda gerçek bir öncü sayılabilir. İlk yerli tiyatro eseri olan "Şair Evlenmesi"ni yazmış, ilk makaleyi kaleme almış ve noktalama işaretlerini ilk kez kullanmış. Ayrıca edebiyat kelimesini bizde ilk kullanan da yine o.
Roman türünde Şemsettin Sami "Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat" ile ilk yerli romanı yazarken, Halit Ziya Uşaklıgil "Aşk-ı Memnu" ile Batılı tekniğe uygun ilk romanı vermiş. Her iki eser de bugün bile okunmaya değer klasikler arasında.
💡 İpucu: Sınavlarda en çok sorulan ilkler genellikle Şinasi, Namık Kemal, Ahmet Hamit Tarhan ve Tevfik Fikret'le ilgili olanlar. Bu isimlere özellikle odaklan!
Gazetecilik alanında da "Takvim-i Vaky" ilk resmi Türkçe gazete olarak tarihe geçerken, Şinasi ve Agah Efendi'nin çıkardığı "Tercüman-ı Ahval" ilk özel gazetemiz olmuş. Bu gazeteler sadece haber vermekle kalmamış, aynı zamanda yeni edebiyat anlayışının da yayılmasına katkı sağlamış.
Çocuk edebiyatında da önemli ilklere sahibiz. Tevfik Fikret "Şermin" ile ilk çocuk şiirlerini yazarken, Mahmut Yeşari "Bağrı Yanık Ömer" ile ilk çocuk romanını kaleme almış.