Edebi ve Öğretici Metinlerin Karşılaştırılması
Edebi metinler gerçekleri kurgulayarak anlatırken, öğretici metinler gerçekleri yorumsuz ve doğrudan aktarır. Bu temel fark, metinlerin yapısını baştan sona etkiler. Edebi metinlerde yazarın amacı çeşitli duygular yaşatmak ve okuyucuya edebi zevk vermektir. Öğretici metinlerde ise amaç sadece bilgi vermek ve paylaşmaktır.
Üslup açısından da iki metin türü arasında önemli farklar görürüz. Edebi metinlerde üslup kaygısı belirgindir; ifadeler süslü ve sanatlıdır. Öğretici metinlerde ise üslup kaygısı yoktur, ifadeler duru ve yalındır. Edebi metinlerde öznel bir anlatım hâkimken, öğretici metinlerde nesnellik ve tarafsızlık ön plandadır.
Kelimeler, edebi metinlerde yan ve mecaz anlamlarıyla kullanılırken öğretici metinlerde genellikle gerçek ve ilk anlamlarıyla kullanılır. Bu da metinlere farklı derinlikler katar. Türlere baktığımızda, masal, destan, roman, hikaye, şiir, tiyatro gibi türler edebi metinleri oluştururken; makale, deneme, fıkra, söyleşi, eleştiri, haber yorumları, mektup, günlük, gezi yazısı ve yaşam öyküleri öğretici metinlere örnek gösterilebilir.
Not: Bir metni okumaya başladığınızda ilk paragraflardan itibaren metindeki süslü anlatımlar, duygusal ifadeler ve mecazlar o metnin edebi mi, öğretici mi olduğu konusunda size ipucu verebilir.