Türk-İslam Devletlerinde Yönetim Yapısı ve Ordu Teşkilatı
Bu sayfada İlk Türk-İslam devletlerinde yönetim anlayışı ve ordu teşkilatı hakkında detaylı bilgiler verilmektedir.
Saray görevlileri arasında Emir-i Ahur (at ve ahırlardan sorumlu), Emir-i Silahdar (silah ve cephaneden sorumlu) ve Emir-i Meclis (ziyafet organizasyonlarından sorumlu) gibi görevliler de yer almaktaydı.
Hükümet işlerini yürütmek için çeşitli divanlar oluşturulmuştu:
- Divan-ı İstifa: Mali işlerden sorumlu (müstevfi)
- Divan-ı İşraf: Denetleme işlerinden sorumlu (müşrif)
- Divan-ı Arz: Ordu ve asker işlerinden sorumlu (Emir-i Arz)
- Divan-ı İnşa: Yazışmalardan sorumlu (tuğrai)
Example: Büyük Selçuklu Devleti'nde ayrıca Niyabet-i Saltanat (hükümdar yokken yönetimi üstlenen), Divan-ı Mezalim (adalet işleri) ve Divan-ı Berid (haberleşme) gibi divanlar da bulunmaktaydı.
Taşra teşkilatında ülke eyaletlere ayrılmış ve eyaletlerin başına "amid" veya "şahne" denilen yöneticiler atanmıştı. Bu yöneticiler iç işlerde serbest olmakla birlikte dış işlerde hükümdara bağlıydılar.
İlk Türk devletlerinde ordu teşkilatı şu şekilde oluşturulmuştu:
- Hassa Askerleri: Sultana bağlı, onun güvenliğinden sorumlu askerler. Türklerden oluşurdu.
- Gulaman-ı Saray: Sultana bağlı muhafız birliği. Farklı milletlerden oluşurdu.
- İkta Askerleri: İkta sahiplerinin yetiştirdiği askerler. Türk ve Müslümanlardan oluşurdu.
Highlight: İkta sistemi ilk kez Karahanlılar döneminde uygulanmaya başlamış, Büyük Selçuklu Devleti'nde yaygınlaşmıştır.
