Tarih Biliminin Temelleri ve Yöntemleri
Tarih bilimi, geçmişteki insan topluluklarının tüm faaliyetlerini sebep-sonuç ilişkisi içinde, yer ve zaman belirterek, belgelere dayalı ve objektif olarak inceleyen sosyal bir bilimdir. Tarihte "olay" tek tek meydana gelen ve gözle görülebilen değişimlerdir; "olgu" ise olayların sonucunda ortaya çıkan süreli gelişmelerdir.
Tarihi olaylar her zaman meydana geldiği dönemin özelliklerini yansıtır. Bu nedenle geçmişte yaşananları doğru anlamak için onları kendi döneminin koşullarına göre değerlendirmek gerekir. Tarih biliminin yöntemi fen bilimlerinden farklıdır, çünkü tarihte deney ve gözlem imkânı yoktur.
Tarih araştırması beş temel aşamada gerçekleşir: Kaynak arama (araştırma), verileri tasnif etme (sınıflandırma), verileri tahlil etme (analiz), tenkit etme (eleştiri) ve tertip yapma (birleştirme). Bu aşamalar, geçmişten günümüze ulaşan belge ve malzemelerin sistemli şekilde incelenmesini sağlar.
📌 Unutma! Tarih biliminde objektiflik çok önemlidir. Geçmişteki olayları kendi döneminin koşullarına göre değerlendirmezsen yanlış sonuçlara ulaşırsın.
Türkler tarih boyunca farklı takvimler kullanmıştır: 12 Hayvanlı Türk Takvimi (İslam öncesi dönemde), Hicri Takvim (ay yılı esaslı), Celali Takvim (Melikşah döneminde), Rumi Takvim (Osmanlı ekonomik işlerinde) ve nihayet Miladi Takvim (1926'dan itibaren).
Tarih bilimi diğer bilim dallarıyla yakın ilişki içindedir. Filoloji (dil bilimi), etnografya (kültür bilimi), arkeoloji (kazı bilimi), kronoloji zaman−takvimbilimi ve coğrafya (yer bilimi) gibi bilim dalları tarihçilerin sıklıkla yararlandığı alanlardır.