Tanzimat Fermanı (1839)
Tanzimat Fermanı, Osmanlı Devleti'nin ilk kapsamlı modernleşme hamlesidir. Bu ferman ile tüm Osmanlı vatandaşlarının can ve mal güvenliği yasal güvence altına alınmış, vergi sisteminde adalet sağlanmaya çalışılmıştır. Fermanda hukukun üstünlüğü ilkesi benimsenerek, yasalar karşısında herkesin eşit olduğu vurgulanmıştır.
Fermanla birlikte askeri ve mali alanlarda da önemli düzenlemeler yapılmıştır. Vergi toplama sisteminin düzenlenmesi ve askerlik hizmetinin yeniden yapılandırılması, devletin mali ve askeri gücünü artırmayı hedeflemiştir. Ayrıca eğitim ve bürokrasi alanlarında başlatılan reformlar, modern bir devlet yapısına geçişin temellerini atmıştır.
Tanzimat Fermanı'nın ilan edilmesinde hem küresel hem de yerel faktörler etkili olmuştur. Avrupa'daki sanayi devrimi ve liberal hareketler gibi küresel gelişmeler Osmanlı'yı etkilemiştir. Yerel açıdan ise sosyal ve ekonomik sorunlar, yerel yönetimlerdeki disiplinsizlikler ve artan iç isyanlar reform ihtiyacını doğurmuştur.
Not: Tanzimat Fermanı'nı günümüzdeki anayasal haklara benzetebilirsiniz. Nasıl ki anayasalar vatandaş haklarını korur, Tanzimat Fermanı da o dönem için Osmanlı vatandaşlarına benzer güvenceler sağlamayı hedeflemiştir.