Kültür ve Medeniyet Kavramları
Kültür, bir toplumun örf ve adetlerinden, değer anlayışlarından, inançlarından ve kurumlarından oluşan bütünlüklü bir sistemdir. Kültürün dört önemli özelliği vardır: tarihi süreçte oluşması, değişken olması, toplumla var olması ve dış unsurlar konusunda seçici davranmasıdır.
Kültürün hem maddi hem manevi unsurları bulunur. Maddi unsurlar mimari, araç-gereçler ve yazılı eserlerden oluşurken, manevi unsurlar inanç, dil, gelenekler ve dünya görüşünü kapsar. Bu iki unsur birlikte toplumların kimliğini şekillendirir.
Medeniyet kavramı ise günümüzde "uygarlık" olarak da adlandırılır. Osmanlı döneminde "umran", "mamur" ve "imar" gibi kelimelerle ifade edilmiştir. Müslüman düşünürlerden Farabi "Medinetü'l Fadıla" eserinde, İbn Haldun ise "Mukaddime" adlı eserinde "umran" kavramıyla medeniyet teorisini ele almıştır.
Düşünme Noktası: Sezai Karakoç'a göre medeniyet sadece fiziksel ihtiyaçlara cevap veren bir sistem değil, aynı zamanda manevi-ahlaki ve kültürel istekleri de karşılayan, tüm insanlığa hitap eden tarihsel bir olgudur.
İslam Kültür ve Medeniyeti
İslam Kültür ve Medeniyeti tebliğ, fetih ve ticaret yollarıyla yayılmıştır. Bu medeniyeti oluşturan temel unsurlar akl-ı selim, Kur'an ve sünnet, havass-ı selime, örf ve adetler ile diğer kültür ve medeniyetlerden alınan değerlerdir.
İslam'ın doğuşu sırasında dört büyük medeniyet havzası mevcuttu: Akdeniz'deki Yunan-Roma terkibi, Mezopotamya ve İran'daki Suri ve İran terkibi, Hindistan'daki Hindu terkibi ve Çin ile İç Asya'daki Uzak Doğu terkibi.
İslam Kültür ve Medeniyetinin temel esasları sulh, evrensellik, yerellik, ilimlilik, tevhid, bağımsızlık ve hürriyettir. Özgünlüğün gerçekleşmesi için insanın diğer varlıklara karşı sorumluluklarını yerine getirmesi şarttır. Ayrıca, bilginin ilim değeri kazanabilmesi için Allah'ın kitabına uygun olması gerekir.