Paris Barış Konferansı ve Savaş Sonrası Dünya Düzeni

Paris Barış Konferansı 1919 yılında I. Dünya Savaşı'nın ardından düzenlenen ve dünya tarihinin en önemli diplomatik toplantılarından biridir. Paris Barış Konferansı'na katılan devletler arasında ABD, İngiltere, Fransa ve İtalya başı çekerken, Paris Barış Konferansı'nda etkili olan devletler özellikle "Üç Büyükler" olarak anılan ABD, İngiltere ve Fransa olmuştur.

Önemli Not: Paris Barış Konferansı'nda Osmanlı Devleti'ni Damat Ferit Paşa temsil etmiş, ancak konferansta Osmanlı topraklarının paylaşımı San Remo Konferansı'na bırakılmıştır.

Savaş sonrası dönemde dünyada üç önemli ideolojik akım ortaya çıkmıştır: Komünizm, Faşizm ve Nasyonal Sosyalizm. Sovyet Rusya'da Lenin önderliğinde gerçekleşen Bolşevik İhtilali (1917) ile komünizm yayılmaya başlamış, "Barış, Ekmek ve Toprak" sloganıyla kitleleri etkilemiştir.

İtalya'da Mussolini liderliğindeki Kara Gömlekliler hareketiyle Faşizm yükselirken, Almanya'da Adolf Hitler önderliğinde Nasyonal Sosyalizm güç kazanmıştır. Nazi Partisi'nin "Hayat Sahası" (Lebensraum) politikası ve üstün ırk teorisi, II. Dünya Savaşı'nın temel nedenlerinden biri olacaktır.

Meiji Restorasyonu ve 1929 Ekonomik Buhranı

Japonya'da Meiji Restorasyonu ile başlayan modernleşme hareketi, ülkenin hızla sanayileşmesini sağlamıştır. Bu dönemde 2190 fabrika açılmış, modern donanma kurulmuş ve zorunlu eğitim getirilmiştir.

Örnek: Meiji Restorasyonu'nun başlıca reformları:

• Daimyo derebeylerine son verilmesi
• Modern posta ve telgraf sisteminin kurulması
• Zorunlu askerlik sisteminin getirilmesi
• Yeni anayasanın ilanı

1929 Ekonomik Buhranı ("Kara Perşembe") dünya ekonomisini derinden sarsmış, Türkiye'de de önlemler alınmıştır. Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti kurulmuş, 1930'da Merkez Bankası açılmış ve Türk Parasını Koruma Kanunu kabul edilmiştir.

İkinci Dünya Savaşı Sonrası Dönem ve Önemli Konferanslar

Yalta Konferansı, İkinci Dünya Savaşı'nın sonlarına doğru ABD, İngiltere ve SSCB arasında gerçekleşen kritik bir toplantıydı. Bu konferansta savaş sonrası dünya düzenini şekillendiren önemli kararlar alındı. Özellikle Mihver Devletlere karşı izlenecek politikalar ve Birleşmiş Milletler'in kurulması gibi hayati konular ele alındı.

Birleşmiş Milletler'in kuruluşunda beş ülkeye özel yetkiler verildi. Fransa, İngiltere, Rusya, Çin ve ABD, BM Güvenlik Konseyi'nin daimi üyeleri olarak veto hakkına sahip oldular. Bu yapılanma, günümüz uluslararası ilişkilerinin temelini oluşturdu.

İkinci Dünya Savaşı'nın sonuçları dünya tarihinde yeni bir dönemin başlangıcını işaret etti. Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankası gibi küresel ekonomik kurumların kurulması, dünya ekonomisinin yeniden yapılandırılmasında önemli rol oynadı. Almanya'nın işgal bölgelerine ayrılması ve Nazizm-Faşizm ideolojilerinin gerilemesiyle birlikte, komünizm dünya sahnesinde güç kazandı.

Önemli Not: İkinci Dünya Savaşı sonrasında kurulan yeni dünya düzeninde, Müttefik Devletler ve Mihver Devletler arasındaki ayrım belirginleşti. Bu dönemde ortaya çıkan Doğu-Batı bloklaşması, Soğuk Savaş döneminin temelini oluşturdu.

Soğuk Savaş Dönemi Doktrinleri ve Politikalar

Soğuk Savaş döneminde çeşitli doktrinler ve politikalar dünya siyasetine yön verdi. Monroe Doktrini ile ABD'nin yalnızlık politikası sona ererken, Eisenhower Doktrini ile Orta Doğu ülkelerinin korunması hedeflendi. Bu dönemde 12. sınıf çağdaş türk ve dünya tarihi müfredatında önemli yer tutan Truman Doktrini, Türkiye ve Yunanistan'ı komünizm etkisinden korumak amacıyla uygulandı.

Marshall Planı, ABD'nin 16 Avrupa devletine yaptığı ekonomik yardım programıydı. Buna karşılık SSCB, Molotov Planı ile Doğu Avrupa ülkelerine destek sağladı. Bu dönemde Balfour Deklarasyonu ile İngiltere'nin Filistin topraklarında Yahudi devletinin kurulmasına destek vermesi, Orta Doğu'daki dengeleri değiştirdi.

Tanım: Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi dersinde önemli yer tutan Soğuk Savaş dönemi, iki kutuplu dünya düzeninin hâkim olduğu, ideolojik ve ekonomik rekabetin doruk noktasına ulaştığı bir dönemdir.

Bu dönemde kurulan Nürnberg ve Tokyo mahkemeleri, savaş suçlularının yargılanması açısından uluslararası hukuk tarihinde önemli bir dönüm noktası oldu. Paris Barış Konferansı sonuçları ve alınan kararlar, savaş sonrası düzenin şekillenmesinde belirleyici rol oynadı.