Osmanlı'da Bozulma ve Reform Çabaları
Osmanlı Devleti'nin gelir sisteminde yaşanan bozulmalar ekonomik çöküşü hızlandırdı. İltizam sistemi ile vergi toplama yetkisi müzayede ile kişilere devredildi. Bu sistemde "mültezim" adı verilen kişiler, devletten aldıkları vergi toplama hakkını kullanarak halkı ağır vergiler altında ezdiler.
Merkezi otoritenin zayıflaması, eyaletlerde ayanların (yerel güç odakları) yükselişine yol açtı. 17. ve 18. yüzyıllarda Celali isyanları ve yeniçeri ayaklanmaları devleti sarstı. Yeniçerilerin isyan etmelerindeki en önemli neden, maaşlarının (ulufe) geç veya eksik ödenmesiydi.
Osmanlı'da modernleşme çabaları 18. yüzyılda başladı. Lale Devri (1718-1730) kültürel değişimlerin yaşandığı bir dönem oldu. İbrahim Müteferrika tarafından ilk Türk matbaası kuruldu, itfaiye teşkilatı oluşturuldu ve kâğıt fabrikası açıldı. Matbaanın kurulması bilginin yayılmasını kolaylaştırdı, kitap fiyatları düştü ve eğitim seviyesi yükseldi.
💡 Unutma! Osmanlı'daki reform çabaları genellikle askeri alanda yoğunlaştı, ancak toplumun bir kesimi tarafından tepkiyle karşılandı. Yeniçeriler gibi değişimden zarar görecek gruplar, yenilikleri engellemeye çalıştılar.