İç Sorunlar ve Ekonomik Çöküş
Osmanlı'nın iç sorunları, devletin temellerini sarsmıştır. Koçi Bey ve Katip Çelebi, II. Murat döneminde hazırladıkları risalelerle devlet kurumlarındaki bozulmayı araştırmıştır. Bu raporlarda kötü gidişin sebebi olarak rüşvet, iltimas, tımar sisteminin ve Yeniçeri Ocağı'nın bozulması gösterilmiştir.
Celali İsyanları'nın temel nedenleri ekonominin bozulması ve iltizam sisteminin yaygınlaşmasıdır. Tımar sistemi dışında kalan toprakların vergilerinin mültezimlere ihale yoluyla verilmesi, halktan alınan vergilerin artması ve savaştan dönen askerlerin eşkıyalık yapması isyanların büyümesine neden olmuştur.
Bu isyanlar sonucunda eyalet yönetimi bozulmuş, devlet otoritesi zayıflamış ve halkın devlete olan güveni azalmıştır. Anadolu'da can ve mal güvenliği kalmamış, devlet ekonomik anlamda ciddi gelir kayıpları yaşamıştır.
Merkantilizm ise Avrupa'da Coğrafi Keşiflerden sonra ortaya çıkan bir ekonomik modeldir. Bu dönemde zenginlik ölçütü olarak toprak yerine altın ve gümüş gibi değerli madenlere sahip olmak fikri yaygınlaşmıştır. Merkantilizm, modern ekonomi politikalarının temellerinin atılmasında etkili olmuştur.
Önemli: İltizam sistemi kısa vadede nakit ihtiyacını karşılasa da, uzun vadede hem ekonomik yapıyı bozmuş hem de halk-devlet ilişkisini olumsuz etkilemiştir.