İstatistik Temel Kavramlar
Veri gruplarını tanımlarken en sık kullandığımız değer mod yani tepe değerdir. Bu, veri grubunda en çok tekrar eden elemanı gösterir. Eğer hiçbir değer tekrar etmiyorsa, o veri grubunun modu yoktur.
Ortanca (Medyan), verileri küçükten büyüğe sıraladığımızda ortada kalan değerdir. Terim sayısı tekse ortadaki değeri, çiftse ortadaki iki sayının ortalamasını alırız. Örneğin 1, 3, 5, 7, 9 sayılarında medyan 5'tir.
Açıklık (Ranj) ise veri grubundaki en büyük ve en küçük sayı arasındaki farktır. Bu değer bize verilerin ne kadar geniş bir aralığa yayıldığını gösterir.
💡 Pratik İpucu: Aritmetik ortalama, tüm verileri toplar ve veri sayısına böler. Geometrik ortalama ise tüm sayıları çarpar ve terim sayısının kökünü alır. İki ortalama yöntemi farklı durumlarda kullanılır!
Aritmetik ortalama değerlerin toplamının terim sayısına bölünmesiyle bulunur. Geometrik ortalama ise n tane pozitif sayının çarpımının n'inci kökü alınarak hesaplanır.
Standart sapma hesaplamak için önce grubun aritmetik ortalamasını buluruz. Sonra her elemanın aritmetik ortalamadan farkının karesini alırız. Bu değerleri toplayıp grup sayısının bir eksiğine böler ve karekökünü alırız. Bu değer bize verilerin ortalamadan ne kadar saptığını gösterir.