Çarpanlar ve Katlar - Pozitif Tam Sayıların Pozitif Tam Sayı Çarpanları
Bir pozitif tam sayıyı kalansız bölen sayılara, o sayının çarpanı veya böleni denir. Mesela, 12 sayısını düşünelim. 12'yi kalansız bölebilen sayılar 1, 2, 3, 4, 6 ve 12'dir. Bu sayıların hepsi 12'nin çarpanlarıdır.
Bir sayının çarpanlarını bulmak için, o sayıyı iki sayının çarpımı olarak yazabileceğimiz tüm durumları düşünürüz. 12 için bu çarpımlar: 1×12, 2×6 ve 3×4 şeklindedir. Bu çarpımlarda yer alan tüm sayılar (1, 2, 3, 4, 6, 12), 12'nin çarpanlarıdır.
Başka örneklere bakalım: 24'ün çarpanları 1, 2, 3, 4, 6, 8, 12 ve 24'tür. 50'nin çarpanları ise 1, 2, 5, 10, 25 ve 50'dir. Her sayının en küçük çarpanı 1, en büyük çarpanı ise sayının kendisidir.
İpucu: Bir sayının çarpanlarını bulmak için sayıyı asal çarpanlarına ayırabilirsin. Bu yöntem, özellikle büyük sayıların çarpanlarını bulmakta kolaylık sağlar!
Çarpanları bilmek günlük hayatta da işe yarar. Örneğin, 42 m² alana sahip bir bahçenin kenar uzunlukları metre cinsinden tam sayı olan en küçük çevresi 26 metredir (3×14 dikdörtgeni). Veya 30 cm² alanlı, kenarları tam sayı olan 4 farklı dikdörtgen çizilebilir (1×30, 2×15, 3×10 ve 5×6).