Kimya Hayattır

Kimya bilgisi hayatımızı kolaylaştırır ve olası kazaların önüne geçmemizi sağlar. Örneğin, asidik gıdaları alüminyum folyoda saklamak sağlık sorunlarına yol açabilir çünkü asit alüminyumun gıdaya geçmesine neden olur.

Mide ilacı olarak kullanılan antiasit tabletleri bazik özelliktedir. Bu tabletleri kullanırken reçetede belirtilen miktardan daha fazla suda çözerseniz, etkin madde derişimini azaltacağı için ilacın etkisini azaltmış olursunuz.

pH değeri 7'den küçük olan maddeler asidik, 7'den büyük olan maddeler ise baziktir. pH değeri 7 olan maddeler nötrdür. Günlük hayatta kullandığımız maddelerden limon, domates, sirke, elma gibi meyve ve sebzeler asidik; çamaşır suyu, sabun, lavabo açıcı gibi temizlik maddeleri ise baziktir.

pH değeri, bir maddeye su eklendiğinde değişebilir. Asidik maddelere su eklenince pH değeri yükselir (asitlik azalır), bazik maddelere su eklenince pH değeri düşer (bazlık azalır).

Kimya Hayattır

Kimya, günlük yaşamımızın merkezinde yer alır! Sabundan gazlı içeceklere, limon tuzundan çamaşır suyuna kadar her gün kullandığımız birçok madde kimyasaldır.

Günlük hayatta kullandığımız kimyasalların pH değerleri büyük önem taşır. Limon tuzu, gazlı içecek, sirke gibi maddeler asidik (pH<7) özellik gösterirken; çamaşır suyu, sabun, karbonat, diş macunu gibi maddeler bazik özelliktedir. Su, asidik maddelerin asitliğini ve bazik maddelerin bazlığını azaltır. Bu yüzden diş fırçasını ıslatırsanız diş macununun bazik özelliğini ve etkisini azaltmış olursunuz.

Asidik ve bazik maddeler birbiriyle nötrleşir. Örneğin, çaydanlıklarda biriken kireç (CaCO₃) bazik özelliktedir ve limon, limon tuzu gibi asidik maddelerle temizlenebilir. Pas çözücü olarak da asidik maddeler kullanılır.

Dikkat! Asidik ve bazik maddeleri rastgele karıştırmak tehlikeli olabilir. Bazen zehirli kimyasallar açığa çıkabilir veya malzemeye zarar verebilirsiniz.

Başlıca Kimya Disiplinleri

Kimya, farklı alanlarda uzmanlaşmış birçok disipline ayrılır. Her disiplin, maddenin farklı yönlerini inceler ve hayatımızı kolaylaştıran çözümler üretir.

Analitik Kimya, bir örneğin içeriğini nitelik ve nicelik olarak belirleyen disiplindir. Topraktaki azot miktarının ölçülmesi veya kandaki kimyasal maddelerin analizi bu alandaki çalışmalara örnektir. Kromatografi gibi teknikler kullanılarak bir örnekteki farklı maddeler birbirinden ayrılabilir ve tanımlanabilir.

Biyokimya, canlı bünyesinde meydana gelen olayları kimyasal açıdan inceler. İlaçların vücuttaki etkisini belirlemek veya lipitlerin vücutta sindirimi gibi konular bu disiplinin alanıdır.

Fizikokimya, atom, basınç, derişim, nükleer enerji, ısı-sıcaklık gibi fizik ile kimyanın ortak alanlarını inceler. Kimyasal tepkimelere sıcaklığın etkisi veya araçların yakıt verimliliği bu alandaki çalışmalara örnektir.

Biliyor muydun? Kromatografi, bir karışımdaki farklı maddeleri birbirinden ayırmak için kullanılan yaygın bir analiz tekniğidir. Bu teknikte, karışımdaki maddeler farklı hızlarda hareket ederek birbirinden ayrılır.

Başlıca Kimya Disiplinleri

Kimya disiplinleri, hayatımızın her alanında kullandığımız ürünlerin geliştirilmesi ve iyileştirilmesinde önemli rol oynar.

Polimer Kimyası, PVC, PET, Teflon gibi polimerik maddeleri inceler. Teflon tava kaplaması üretimi bu disiplinin çalışma alanlarından biridir. Polimerler, çok sayıda küçük molekülün bir araya gelerek oluşturduğu büyük moleküllerdir.

Organik Kimya, karbon temelli bileşikleri inceleyen disiplindir. Etil alkol sentezi bu alanda yapılan çalışmalara örnektir.

Anorganik Kimya, organik olmayan bileşikleri inceleyen disiplindir. Yemek sodası üretimi bu disiplinin çalışma alanına girer.

Endüstriyel Kimya, hammaddelerin imalatıyla ilgilenir. Bu disiplin, laboratuvar ölçeğinde geliştirilen ürünleri endüstriyel boyuta taşımayı amaçlar.

Bu disiplinler sayesinde bilim insanları çevre sorunlarına çözümler üretir. Örneğin, doğada parçalanabilen plastikler geliştirmek için polimer kimyası ve biyokimya disiplinleri bir arada çalışır.

Kimya Alanında Kariyer Olanakları

Kimya, birçok meslek ve kariyer olanağı sunar! Kimya teknolojisi önlisans programları üretim sahasındaki tekniker açığını giderirken, lisans düzeyindeki kimya, kimya mühendisliği, polimer malzeme mühendisliği, kimya öğretmenliği gibi bölümler alandaki uzman ihtiyacını karşılar.

Kimya Endüstrisi, günlük hayatta ve endüstride kullandığımız deterjan, kozmetik, plastik, boya, reçine gibi malzemelerin tasarlanması ve üretimiyle ilgilenir. Bu alanda çalışanlar, kullandığımız ürünlerin kalitesini ve verimliliğini artırmaya odaklanır.

Sağlık ve Biyoteknoloji alanında çalışanlar, ilaç, biyomedikal malzemeler, adli kimya ve biyoteknolojik ürünlerin tasarlanması ve üretimi üzerinde çalışır. Kişisel ilaç üretimi bu alanın önemli çalışma konularından biridir.

Çevre ve Sürdürülebilirlik alanında çalışanlar, atıkların arıtılması, su arıtımı, yeşil teknolojilerin gelişimi ve sürdürülebilir polimerlerin üretimi gibi konulara odaklanır. Bu alanda yapılan çalışmalar, çevre sorunlarının çözümünde büyük önem taşır.

Harika! Sürdürülebilirlik, bir sistemin veya üretimin sonu gelmeyecek şekilde tasarlanmasıdır. Tamamen geri dönüştürülebilen polimerler üretmek, kimya biliminin sürdürülebilirliğe katkılarından biridir.

Kimya Alanında Kariyer Olanakları

Kimya alanında kariyer yapmak isteyenler için daha birçok seçenek bulunur. Bu seçeneklerden bazıları şunlardır:

Enerji Sektörü, enerji üretimi, yenilenebilir enerji, pil, yakıt hücresi ve enerji depolama sistemlerinin üretimi ve geliştirilmesiyle ilgilenir. Kimya bilgisi, daha verimli ve çevre dostu enerji kaynakları geliştirmek için kullanılır.

Gıda ve İçecek Endüstrisi, gıda üretimi, güvenliği, saklanması, aromalar ve moleküler gastronomi gibi konularla ilgilenir. Bu alanda çalışanlar, genetik yapısı değiştirilmeden ve insan sağlığına zarar vermeden daha uzun süre dayanabilen yiyeceklerin üretimi üzerine çalışır.

Malzeme ve Nanoteknoloji alanında çalışanlar, ıslanmayan ve toz tutmayan ayakkabılar, bükülebilir ekranlar gibi modern malzemelerin üretimi üzerine çalışır. Malzeme bilimi, nanoteknolojik malzeme üretimi ve kompozit malzeme geliştirme bu alanın çalışma konularıdır.

Eğitim ve Akademik Çalışma seçeneği, öğretmenlik ve üniversitede akademik kariyer yapma imkanı sunar. Bu alanda çalışanlar, kimya bilgisini gelecek nesillere aktarır ve bilimsel araştırmalar yapar.

Agronomi ve Tarım alanında çalışanlar, gübre, tarım kimyasalları, yapay besinler, pestisitler ve tarımda verimliliği geliştirme çalışmaları yapar.

Laboratuvar Güvenlik Kuralları

Kimya laboratuvarında çalışırken güvenliğimiz için uyulması gereken kurallar vardır. Bu kurallar bizi kazalardan ve tehlikelerden korur.

Kimyasal Maddelerle Çalışırken:

• Önlük, kapalı ayakkabı, gerekiyorsa gözlük ve eldiven kullanılmalıdır.
• Kimyasal madde alındıktan sonra şişenin kapağı hemen kapatılmalıdır.
• Laboratuvarda oyun oynanmamalı, şaka yapılmamalıdır.
• Sorumlu kişinin izni olmadan deney düzeneğine ve kimyasallara dokunulmamalıdır.
• Kimyasallar birbiriyle rastgele karıştırılmamalıdır.
• Asit çözeltisi hazırlanırken su içerisine asit yavaşça dökülmelidir, derişik asit içine su eklenmemelidir.
• Kimyasal maddeleri koklamak veya tatmak tehlikelidir.

Cam Malzemelerle Çalışırken:

• Kırık, çatlak ve kirli cam malzemeler kullanılmamalıdır.
• Cam malzemeler saf su ile yıkanmalıdır.
• Pipet, baget, büret gibi uzun cam eşyalar taşınırken dik tutulmalıdır.

Güvenlik her şeyden önce gelir! Laboratuvarda çalışırken ellerin yıkanmadan yüze veya göze dokunulmaması, kimyasal yanık ve zehirlenmeleri önlemek için çok önemlidir.

Laboratuvar Güvenlik Kuralları

Laboratuvarda güvenli çalışmanın diğer önemli kuralları şunlardır:

Ölçüm Aletleriyle Çalışırken:

• Hassas terazinin içine madde dökülmemesine dikkat edilmelidir.
• Termometre ısıtılan kimyasal maddenin içinde bırakılmamalı, ölçümden sonra alınmalıdır.
• Hacim ölçümü için ölçülecek miktara göre damlalık, pipet veya mezür kullanılmalı, beherglas kullanılmamalıdır.
• Hacim ölçülürken mezürün ölçü çizgisi ile gözün aynı hizada olmasına dikkat edilmelidir.

Kazalarda Dikkat Edilmesi Gereken Kurallar:

• Kimyasal madde teması halinde cilt ve göz bol su ile yıkanmalı, acil yardım için 112 aranmalıdır.
• Kırılan camlar elle toplanmamalıdır.
• Asit yanıklarında bölge bol su ile yıkanmalı, yemek sodası gibi zayıf bazlarla da yıkanabilir.
• Yangın durumlarında 112 aranmalı, alev almış kişiye yangın battaniyesiyle müdahale edilmelidir.

Laboratuvarda kullandığımız kimyasalların tehlikelerini belirten piktogramlar vardır. Bu işaretler bizi uyarır. Örneğin, yanıcı maddeleri ateş ve kıvılcımdan uzak tutmalı, aşındırıcı maddeleri kullanırken eldiven ve gözlük takmalıyız.

Kimya Laboratuvarında Kullanılan Temel Malzemeler (1)

Kimya laboratuvarında farklı amaçlar için kullanılan birçok malzeme bulunur. Bu malzemeleri tanımak, deneyleri doğru şekilde yapmamızı sağlar.

Beherglas: Titrasyon, çözelti hazırlama, saklama ve çözme işlemlerinde kullanılır. Beherglaslar farklı hacimlerde olabilir ve kenarlarında hacim ölçekleri bulunur.

Erlenmeyer: Sıvı maddelerin karıştırılması, saklanması ve ısıtılması amacıyla kullanılır. Konik şekliyle tanınır ve karıştırma işlemlerinde sıvının dökülmesini engeller.

Balon Joje: Boyun kısmında ölçü çizgisi bulunan, derişimi belli çözeltilerin hazırlanması ve saklanmasında kullanılır. Hacimsel ölçüm için en hassas kaptır.

Cam Balon: Çözelti hazırlama, ısıtma ve kaynatma amacıyla kullanılır. Yuvarlak tabanlı olduğu için ısı dağılımı daha eşit olur.

Soğutucu: Isıtmayla buharlaşan çözücünün gaz fazından sıvı faza döndürülerek geri kazanılmasını sağlar. Genellikle damıtma işleminde kullanılır.

Ayrma Hunisi: Heterojen sıvı-sıvı karışımların ayrılmasında kullanılır. Birbiriyle karışmayan sıvıları yoğunluk farkına göre ayırmaya yarar.

Kimyasal Depolama Matrisi

Kimyasalları güvenli bir şekilde depolamak çok önemlidir! Bazı kimyasallar bir arada depolanırsa tehlikeli reaksiyonlara yol açabilir.

Kimyasal depolama matrisinde kırmızı küre, maddelerin beraber depolanamayacağını; turuncu küre, tedbir alınarak beraber depolanabileceğini; yeşil küre ise beraber depolanabileceğini gösterir.

Depolama kuralları şöyledir:

• Yanıcı maddeler, oksitleyici maddelerle birlikte depolanmamalıdır.
• Toksik (zehirli) maddelerle yanıcı maddeler tedbir alınmadan beraber depolanamaz.
• Korozif (aşındırıcı) maddeler ve çevreye zararlı maddeler diğer maddelerle beraber depolanabilir, ancak uygun önlemler alınmalıdır.
• Su ile temas ettiğinde alevlenebilir gaz çıkaran veya kendiliğinden yanmaya yatkın maddeler, özellikle dikkatli depolanmalıdır.

Laboratuvarda çalışırken:

• Kimyasal madde ile çalışırken mutlaka önlük, kapalı ayakkabı ve gerekirse gözlük kullanılmalıdır.
• Deney sırasında kullanılan şişelerin kapakları hemen kapatılmalı ve farklı kimyasallar için farklı spatül veya pipet kullanılmalıdır.
• Deney bittikten sonra malzemeler temizlenmeli ve eller yıkanmalıdır.

Güvenliğin temeli! Laboratuvarda deney yaparken cep telefonu kullanmak dikkat dağıtıcı olabilir ve kazalara neden olabilir. Deney sırasında tam konsantrasyon çok önemlidir.