Ses Dalgaları ve Temel Özellikleri
Ses, madde moleküllerinin titreşmesiyle oluşan bir dalga hareketidir. Titreşen cisimler etrafındaki molekülleri harekete geçirerek ses dalgalarını oluşturur. Sesi meydana getiren her maddeye ses kaynağı denir.
Ses dalgaları boyuna dalgalardır, yani titreşim doğrultusu ile yayılma doğrultusu birbirine paraleldir. Ayrıca mekanik dalga olduklarından, yayılmak için mutlaka maddesel bir ortama ihtiyaç duyarlar ve boşlukta yayılamazlar. Ses, kaynaktan çıktıktan sonra her yöne doğru yayılır.
Ses dalgalarının yayılma hızı ortama ve sıcaklığa bağlıdır. Aynı sıcaklıkta sesin hızı katılarda, sıvılardan; sıvılarda ise gazlardan daha yüksektir (Vkatı > Vsıvı > Vgaz). Sıcaklık arttıkça sesin yayılma hızı da artar. Örneğin sesin havadaki yayılma hızı 0°C'de 331 m/s iken, 20°C'de 344 m/s, 25°C'de ise 345 m/s'dir.
Sesin şiddeti (gürlüğü), sesin zayıf ya da kuvvetli olmasını ifade eder ve desibel (dB) birimi ile ölçülür. Ses dalgalarının enerjisine ve genliğine bağlıdır. Genlik büyüdükçe ses daha şiddetli duyulur. İnsan kulağı 0-120 dB aralığındaki sesleri duyabilir, burada 0 dB işitme eşiğidir.
Biliyor muydun? Eğer bir ses 60 dB'nin üzerindeyse "şiddetli ses" olarak kabul edilir. Uzun süre 85 dB üzerindeki seslere maruz kalmak, işitme kaybına neden olabilir!
Sesin frekansı (yüksekliği), sesi oluşturan kaynağın 1 saniyedeki titreşim sayısıdır. Frekansı büyük olan sesler ince (tiz), frekansı küçük olan sesler ise kalın (bas) olarak duyulur. Kulağımızın sese olan duyarlılığı hem şiddete hem de frekansa bağlıdır.