Fizik Bilimi ve Önemi

Fizik, uzay, zaman, madde ve enerji arasındaki ilişkileri inceleyen, gözlem ve deneye dayalı bir bilim dalıdır. Metafizik, sosyoloji, psikoloji gibi soyut alanlarla ilgilenmez çünkü fizik kesin ve net sonuçlara ulaşmayı hedefler.

Fizik biliminin önemli özellikleri:

• Elde edilen bilgiler sınanabilir ve yanlışlanabilir
• Kişiden kişiye farklılık göstermez
• Somut ve ölçülebilir olgularla ilgilenir

Fiziğin Alt Dalları

Mekanik

• Kuvvet ve hareket konularını inceler
• Gök cisimlerinin hareketi, dalga hareketi, sesin oluşumu
• Araba, uçak hareketleri, bina ve köprü inşaatları
• İlgili meslekler: Makine ve inşaat mühendisliği

Elektromanyetizma

• Yıldırım, şimşek, lamba yanması gibi olayları inceler
• Telefon, kablosuz modem, MR cihazı, pusula çalışma prensipleri
• İlgili meslekler: Elektrik-elektronik mühendisliği, biyomedikal mühendisliği

Termodinamik

• Isı ve sıcaklık konularını ele alır
• Maddeler arası ısı alışverişi, ısı yalıtımı
• Rüzgar ve yağış şekilleri, süperiletkenlik
• Buzdolabı, klima, fırın gibi aletlerin çalışma prensipleri
• İlgili meslek: İklimlendirme uzmanlığı

Optik

• Işık olaylarını inceler
• Gölge düşümü, aydınlanma, yansıma, kırılma, renkler
• Ayna, mercek, prizma, teleskop, dürbün çalışma prensipleri
• İlgili meslekler: Optisyenlik, göz doktorluğu

Önemli Kavram: Fiziğin alt dalları günlük hayatımızda kullandığımız teknolojilerin temelini oluşturur. Örneğin, optik bilimi sayesinde gözlükler, teleskoplar ve kameralar geliştirilmiştir.

Katı Hal Fiziği ve Nanoteknoloji

• Katı maddelerin, kristallerin ve çok atomlu moleküllerin elektriksel, manyetik, optik ve termal özelliklerini inceler
• Islanmaz kumaş, yanmaz malzeme, leke tutmayan boya, hafif ve dayanıklı malzemeler
• Güneş pilleri, mikroişlemciler, yarı iletken malzemeler
• İlgili meslek: Mikroelektronik malzeme mühendisliği

Atom Fiziği

• Atomun yapısı ve molekül etkileşimlerini inceler
• Kuantum bilgisayarlar, lazerler

Fiziğin Diğer Alt Dalları ve Disiplinlerle İlişkisi

Nükleer Fizik

• Atomun sadece çekirdeğiyle ilgilenir
• Radyoaktivite olaylarını inceler
• Röntgen, bilgisayarlı tomografi, PET gibi vücut içi görüntüleme teknikleri
• Fosillerin yaş tayini, nükleer santraller, nükleer silahlar
• İlgili meslek: Nükleer enerji mühendisliği

Yüksek Enerji ve Plazma Fiziği

• Evrenin oluşumunu inceler
• Atom altı parçacıkları araştırır
• CERN, Fermilab gibi parçacık hızlandırıcılarda çalışmalar yapılır
• Güneş ve diğer yıldızların yapısını inceler
• İlgili meslek: Fizik mühendisliği

Dikkat: Nükleer fizik ve yüksek enerji fiziği, 9. sınıf fizik bilimine giriş konularında öğreneceğiniz ileri düzey alanlardır. TYT fizik bilimine giriş konu anlatımlarında da bu konuların temellerine değinilir.

Fiziğin Diğer Disiplinlerle İlişkisi

Fizik; kimya, mühendislik, matematik, felsefe, sanat, biyoloji, teknoloji ve spor gibi birçok alanla yakından ilişkilidir. Örneğin:

• Biyoloji ile ilişkisi: Vücut sinirlerinde bilgi iletimi $Elektromanyetizma$
• Coğrafya ile ilişkisi: Okyanus kıyılarında gözlenen gelgit olayı $Mekanik$
• Müzik ile ilişkisi: Gitar telinin farklı notalara sebep olması $Mekanik$
• Spor ile ilişkisi: Güreşçinin yere düşerken kol ve bacaklarını açarak rakibine engel olması
• Teknoloji ile ilişkisi: Araçlardaki vites sistemi $Mekanik$

Fiziksel Niceliklerin Sınıflandırılması

Fiziksel nicelikler iki ana gruba ayrılır:

Temel Büyüklükler

Bu büyüklükler başka büyüklüklere bağlı olmadan tanımlanabilir:

Türetilmiş Büyüklükler

Temel büyüklüklere bağlı olarak tanımlanan büyüklüklerdir:

Bilgi Notu: Fiziksel nicelikler 9. sınıf fizik konularının temelini oluşturur. Fiziksel niceliklerin birimleri ile işlem yapabilmek, fizik problemlerini çözmede çok önemlidir. Türetilmiş büyüklükler, temel büyüklüklerden matematiksel işlemlerle elde edilir.

Skaler ve Vektörel Büyüklükler

Fiziksel nicelikler, yapısına göre iki ana grupta incelenir:

Skaler Büyüklükler

• Sadece ölçü değeri ve birimiyle ifade edilen büyüklüklerdir
• Doğrultu ve yöne ihtiyaç duymazlar
• Skaler büyüklüklerle doğrudan dört işlem yapılabilir $örneğin 10 kg + 10 kg = 20 kg$

Skaler büyüklük örnekleri:

• Kütle
• Sıcaklık
• Zaman
• Öz kütle

Vektörel Büyüklükler

• Yönü, büyüklüğü, doğrultusu ve uygulama noktası $başlangıç noktası$ olan doğru parçalarıyla ifade edilirler
• Vektörler genellikle üzerinde ok işareti olan harflerle gösterilir $örneğin: →A$

Vektörel büyüklük örnekleri:

• Kuvvet
• Ağırlık
• Hız
• Yer değiştirme
• Momentum

Önemli Bilgi: Vektörel büyüklüklerin toplama ve çıkarma işlemleri skaler büyüklüklerden farklıdır. Örneğin, aynı doğrultuda etki eden 4N ve 6N'luk kuvvetlerin toplamı, yönleri aynı ise 10N, zıt ise 2N olur. Bu tür hesaplamaları fiziksel niceliklerin sınıflandırılması testlerinde görebilirsiniz.

Vektörlerle İlgili Temel Bilgiler

• İki vektörün eşit olması için hem yönlerinin hem de büyüklüklerinin aynı olması gerekir
• Bir vektörün büyüklüğü |→A| şeklinde yazılır ve vektörün yönünden bağımsızdır
• Bir vektörün başına $-$ işareti konulduğunda vektörün yönü tersine döner

Bilimsel Araştırma Merkezleri

Fizik bilimine giriş konusunda bilmeniz gereken önemli bilimsel araştırma merkezleri:

• TÜBİTAK: Burs, teşvik ve yarışmalar düzenleyen Türkiye'nin önemli bilimsel kuruluşu
• ASELSAN: Askeri teknoloji alanında çalışmalar yapan kurum
• TENMAK: Nükleer santraller üzerine çalışan kurum
• CERN: Elektrik alanla proton hızlandıran, parçacık fiziği üzerine çalışmalar yapan uluslararası merkez
• EUREN: İnternetin bulunduğu uluslararası araştırma merkezi
• NASA: Amerikan Ulusal Uzay Ajansı
• ESA: Avrupa Uzay Ajansı
• TUA: Türkiye Uzay Ajansı

Fizik Bilimi Uygulamaları: 9. sınıf fizik bilimine giriş konularında öğrendiğiniz bilgileri, fiziğin alt dallarının çalışma alanlarını ve fiziksel nicelikleri günlük hayatta birçok alanda görebilirsiniz. Fizik bilimine giriş çıkmış sorularda genellikle fiziksel niceliklerin sınıflandırılması ve fiziğin alt dalları sorulmaktadır.