Çembersel Hareket Temel Kavramları
Çembersel hareket yapan bir cisim için periyot (T), cismin bir tam tur atması için geçen süredir. Frekans (f) ise cismin bir saniyede tamamladığı tur sayısını gösterir ve birimi s⁻¹'dir. Bu iki kavram birbiriyle yakından ilişkilidir.
Bir cismin çember üzerindeki hareketi sırasında çizgisel hız (V), yörüngeye her zaman diktir ve V=T2πr veya V=ω.r formülleriyle hesaplanır. Açısal hız $\omega$ ise cismin birim zamanda taradığı açıyı ifade eder ve birimi radyan/saniyedir. Formülü ω=T2π şeklindedir.
Çembersel hareket yapan cismin yörüngede kalabilmesi için merkezcil kuvvet gereklidir. Bu kuvvet merkeze doğru etki eder ve Fm=m.rv2 veya Fm=m.ω2.r formülleriyle hesaplanır. Bununla ilişkili olarak merkezcil ivme ise a=rv2 veya a=ω2.r şeklinde ifade edilir.
💡 Not: Bir virajda güvenle dönebilmek için gereken hız v2=k.g.r formülüyle hesaplanır. Burada k sürtünme katsayısı, g yerçekimi ivmesi ve r virajın yarıçapıdır. Viraj yarıçapı büyüdükçe daha hızlı dönebileceğinizi unutmayın!
Yatay düzlemde dönen bir cisim için, iplerdeki gerilme kuvvetleri, birbirine bağlı cisimlerin dönüşü ve aracın viraj alması gibi günlük hayatta karşılaştığımız durumlar, hep merkezcil kuvvet prensibine dayanır. Örneğin, yatay tablada dönen cisim için sürtünme kuvveti merkezcil kuvvete eşittir: k.g=ω2.r