Psikoloji Biliminin Temelleri
Psikoloji neden hayvan davranışlarını da inceler diye merak ettin mi? Hayvan davranışları insan davranışlarını anlamamıza yardımcı olur, hem de bazı deneylerin hayvanlarda yapılması daha uygun ve güvenli olur.
Davranışlar üç kategoriye ayrılır: İçsel davranışlar (hayal kurmak gibi), dışsal davranışlar (yemek yemek gibi) ve psikofizyolojik tepkiler (heyecanlandığında kalbin hızlı atması gibi). Bu sınıflandırma sayesinde davranışları daha sistematik anlayabilirsin.
Psikoloji ekolleri farklı bakış açılarını temsil eder. Yapısalcı ekol zihnin yapısına, davranışçı ekol gözlemlenebilir davranışlara, gestalt ekol ise "bütünün parçaların toplamından fazla olduğu" ilkesine odaklanır. Hümanist ekol sevilme ve saygınlık gibi temel ihtiyaçları vurgularken, psikanalitik ekol bilinçaltının önemini savunur.
Dikkat! Her ekolün kendine özgü bir perspektifi var - hangisinin "doğru" olduğunu değil, hangi durumda hangi yaklaşımın daha yararlı olduğunu anlamaya çalış.
Psikolojinin uzmanlık alanları oldukça geniş: Genetik psikoloji genlerin etkisini, gelişim psikolojisi yaşın etkisini, sosyal psikoloji grup içindeki davranışları inceler. Klinik psikoloji zihinsel bozuklukları ele alırken, spor psikolojisi sporcuların verimini artırmaya odaklanır.
Psikolojinin temel amaçları şunlar: İnsan davranışlarını anlamak, açıklamak, önceden tahmin etmek ve gerektiğinde kontrol altına alarak doğru yönde rehberlik yapmak. Bu amaçlar sayesinde psikoloji hem teorik hem de pratik değer taşır.
Wilhelm Wundt 1879'da Almanya'nın Leipzig şehrinde ilk psikoloji laboratuvarını kurarak psikolojiyi felsefeden ayırdı. Psikoloji artık deney ve gözleme dayalı bilimsel bir disiplin haline geldi.