9. sınıf coğrafya

Alternatif metin:

nem fazladır. Sıcaklık Bağıl Nemin Az Olduğu Yerler: Çöllerde ve karasal bölgelerde bağıl nem azdır. Bağıl Nem Bağıl nem sıcaklıkla ters orantılıdır. Yani sıcaklık arttıkça bağıl nem azalır. BAĞIL (NİSBİ,ORANSAL) NEM Bağıl nem %100'e ulaştığında havadaki nem açığı ortadan kalkar. Bu havaya doymuş hava adı verilir. Havadaki mutlak nem ile maksimum nem arasındaki farka nem açığı denir. Nem açığı ne kadar az ise bağıl nem o oranda fazla olur. Bilgi Havuzu Bağıl Nem= Mutlak nem Maksimum nem x100 Bağıl nem oranını bulmak için yandaki formül kullanılır. Havadaki bağıl nem oranı; %100 ise hava neme doyar ve mutlak nem değeri maksimum nem değerine eşittir. %100'den büyükse havada yağış vardır ve mutlak nem değeri maksimum değerinden fazla olur. %100'den küçükse havada nem açığı vardır ve mutlak nem değeri maksimum nem değerinden azdır. Bağıl Nem Aşağıdaki şartları dikkate alarak grafikleri çiziniz. Sıcaklık Mutlak nem Uygulama Maksimum nem Nem açığ Bagil nem Bagil nem Bagil nem Bagil nem Not: Mutlak nem sabittir. Not: Maksimum nem sabittir. Not: Mutlak nem sabittir. YOĞUNLAŞMA TÜRLERİ Havadaki su buharının soğumanın etkisiyle katı ya da sıvı hâle geçmesine yoğunlaşma denir. Bulut Yağmur Sis Çiy Kar Dolu Kırağı Kirc Bulut Atmosferdeki su buharı veya buz kristalleri yığınına bulut denir. Yüksek Bulutlar (Sirüs) 8-12 km arasında bulunur. Oldukça ince olan bu bulutlar yağış bırakmaz. Orta Bulutlar (Altokümülüs) Genellikle 4-5 km arasında bulunup sağanak yağışlara yol açabilir. Alçak Bulutlar (Stratus) 0,5-1 km arasında olup diğer bulutlara göre yeryüzüne daha yakındır. Koyu renkli olan bu bulutlar genellikle yağış bırakır. Stratüs Sirokimális Sirvis Stratokümülüs Väksek bulutlar 8-12 km) Kimulonimbis Altostratus Orta bulutlar (4-5 km) Altokümülüs Kömülüs Stratus Alçak bulutlar (0,5-1 km) Kümülüs Kümülonimbüs Sirüs Yağmur Havadaki su buharının yoğunlaşarak yer çekiminin etkisiyle su damlacıkları şeklinde yeryüzüne düşmesiyle oluşur. Sis Sıcak ve nemli bir havanın soğuk bir zemine temas etmesiyle ya da soğuk ve sıcak hava kütlelerinin birbiriyle karşılaşması sonucu sis oluşur. Çiy Nemli havanın soğuk zeminler üzerinde su damlacıkları şeklinde yoğunlaşması ile çiy oluşur. İlkbahar ve sonbahar mevsimleri çiy oluşumu için en uygun zamandır. Kar Havadaki su buharının yoğunlaşarak yer çekiminin etkisiyle buz kristalleri şeklinde yere düşmesidir. Dolu Yağmur damlalarının aniden donarak buz kristalleri hâlinde yere düşmesine denir. Kırağı 0°C'nin altında yoğunlaşan su buharının buz kiristalleri şeklinde oluşturduğu yoğunlaşma türüne kırağı adı verilir. Kirç Su buharının 0°C'nin altında yoğunlaşması ile kırç oluşur. Kırağıdan ayrılan yanı buz tabakası halinde olmasıdır. Yoğunlaşma Çeşitleri ve Özellikleri Aşağıdaki tabloya doğru işaretlemeleri yapınız. Uygulama Yoğunlaştığı Yer Sıcaklık 0 °C'nin Yoğunlaşma Ürünü Yeryüzünde Gökyüzünde Üzerinde Altında Kar Dolu Yağmur Sis Bulut ✓ Kırç Çiy Kırağı ✓ YAĞIŞ Slayt 28/49 Havadaki su buharının yoğunlaşarak sıvı ya da katı hâlde yere düşmesine yağış denir. Yağış miktarı plüviyometre denilen aletle ölçülür ve kg/m³ olarak ifade edilir. Plüviyometre YAĞIŞ ÇEŞİTLERİ Yamaç Yağışları Cephe Yağışları Yükselim Yağışları YAMAÇ (OROGRAFİK) YAĞIŞLARI Hava kütlesinin dağ yamacı boyunca yükselerek yoğunlaşmasıyla oluşur. Dünyada Yamaç Yağışları: Güneydoğu Asya ve Batı Avrupa kıyılarında görülür. Yamaç yağışları genellikle dağların kıyıya paralel olarak uzandığı alanlarda görülür. CEPHE (FRONTAL) YAĞIŞLARI Sıcak ve soğuk hava kütlelerinin karşılaşma alanlarında cephe yağışları meydana gelir. Dünyada Cephe Yağışları: Akdeniz iklim kuşağı (kış mevsimi), orta kuşak ve 60° enlemlerinde görülür. Soğuk cephe Sıcak cephe YÜKSELİM (KONVEKSİYONEL) YAĞIŞLARI Isınarak yükselen havanın aniden yoğunlaşması sonucu yükselim yağışları meydana gelir. Dünyada Yükselim Yağışları: Ekvator'da yıl boyunca, orta kuşaktaki karasal bölgelerde ise ilkbahar ve yaz aylarında görülür. Bilgi Havuzu Toplam yağış miktarının aylara ve mevsimlere göre dağılış düzenine yağış rejimi denir. Mevsimler arası yağış farkı fazla ise yağış rejimi düzensiz, fark az ise yağış rejimi düzenlidir. Bir yerde yağışın az ya da çok olmasını etkileyen bazı durumlar vardır. Bunlar: . Hava kütlesinin özelliği: Bir yerin yağış alabilmesi nemli hava kütlelerinin yolu üzerinde olmasına bağlıdır. ⚫ Yükseklik: Belirli bir düzeye kadar yükseldikçe yağış artar. Yeryüzü şekillerinin uzanış doğrultuları: Dağların nemli hava kütlelerine bakan yamaçları daha çok, diğer yamaçları ise daha az yağış alır. ⚫ Denize uzaklık: Denizden uzaklaştıkça genel olarak yağış azalır. Okyanus akıntıları: Sıcak su akıntıları yağış oluşumuna, soğuk su akıntıları ise kuraklığa neden olur. Örneğin Gulf-Stream sıcak su akıntısı, Batı Avrupa kıyılarına bol yağış getirirken Benguela soğuk su akıntısı Namib Çölü'nün oluşumuna neden olmuştur. Rüzgârlar: Deniz ve okyanus üzerinden gelen rüzgârlar, yağış getirirken kara içlerinden gelen rüzgârlar ku- raklığa neden olur. DÜNYADA EN ÇOK YAĞIŞ ALAN YERLER • Ekvator ve çevresi (Amazon ve Kongo havzaları ile Güneydoğu Asya Adaları) • Güneydoğu Asya kıyıları (Hindistan, Bangladeş, Çin'in güneydoğusu, Japonya vb.) • Orta kuşak karalarının batı kıyıları (Kuzey Amerika'nın Alaska kıyıları, Batı Avrupa vb.) • Güney Amerika'nın güneybatısı, Madagaskar ve Avustralya'nın doğusu Yaktan) 2000 1400 1000 600 300 0 0 2000 km DÜNYADA EN AZ YAĞIŞ ALAN YERLER Kutup bölgeleri (Antarktika, Grönland) 30° DYB alanları (Büyük Sahra, Arabistan Yarımadası ve Avustralya'nın iç kesimleri) •Soğuk su akıntılarının görüldüğü kıyılar (Atakama ve Namib Çölü) •Denizlerden ve okyanuslardan uzak, etrafı dağlarla çevrili alanlar (Orta Asya) Yaka) 2000 1400 1000 600 300 0 D 2000 km