Ulaşım Coğrafyası

Alternatif metin:

Boğazını geçerek bugünkü iskandinavya kıyılarına kadar ulaşmışlardır. → 1700'la yıllara kadar ulaşım araçlarında gelişmeler yavas olmustur. 1750 sonrası makinelesme donemiyle pekçok alanda yenilik yasanmıştır. ★ En önemli yenilik ise başlanması olmustur. → Havacılık sektöründe kardeslerin Olmustur. buhar makinelerinin kullanılmaya demir yolunun hızlı bir şekilde geusmesini sağlamıştır. yaşanan en büyük gelisme wright 1903 yılında ilk motorlu uçağı kullanmaları → Boeing uçaklarının ilk yolcu taşımacılığı 400 yolcu fast- masıyla 1969 yılında New York - Londra arasında gerçekleşmis. tir. → Yüksek hızlı trenler özellikle Fransa ve Japonya'da kullanılmıştır. Σ CamScanner ile tarand * ulasımda yeni kavramlar • ulaşımda Sürdürülebilirlik 7 Genel anlamda insan ile çevre arasında kurulan dengenin, doğal kaynakları tüketmeden, dengeli kullana- rak, gelecek nesillerin de ihtiyaclarının karşılanmasına olanak sağlayarak kullanılması şeklinde tanımlanır. • ulasımda Entegrasyon → ulaştırma sistemlerinin birbirine karşı üstünlüklerinin birbirini tamamlayacak şekilde kullanılmasını ifade eder. ● Multimodal Tasımacılık (çok seçenekli) → Yüklerin aynı tarıma birimleri içinde herhangi bir müdahale olmadan farklı tarıma kanalları ile sevk edilmesi işlemidir. → Trafigin azalması dolayısıyla çevreye de önemli katkılar sağlamaktadır. • Akıllı ulaşım sistemleri → Akıllı ulaşımın amacı yol güvenliğini arttırmak, ve konforu arttırmak, çevredeki olumsuz etkilerini azaltmak amacıyla gelistirilir. ★ zaman ve maliyet tasarrufu 2 Hafta ulasımı Etkileyen Faktöner *ulaşımın önemi • uyum * Tarihsel olarak sahip olduğu ulaşım ağlarını kontrol ve iyi organize edebilen devletler, uzun soluklu hakimiyet Sürerler. * Sosyal yönden Toplumun ihtiyaç ve arzularını karşılayabileceği merkezlere gidebilme imkanı tanımasıdır. * Siyasi bakımdan vazgeçilmez bir önceliktir. ülke güvenliğini sağlanmasında ulaşım (31 CamScanner ile tarand ד * Ekonomik olarak ulasım ülkelere hem girdi hem de çıktı Şeklinde etki etmektedir. yatırımks iyi bir ulaşım alt yapısına sahip olan ülkeler ekonomik Için cazip bir ortam dusturur, ekonomik durumlarını daha iyi seviyelere çıkarır. * Gevresel boyut Basta çevresel faktörler (iklim ve topog- rafya) ulaşım sistem ve araclorının tercihinde, güzergah ve insa yönteminde belirleyici rol Seçiminde • ulasim Bileşenleri Tarih bileseni ★ EkonomT " oynar + Teknoloji bileseni * Sosyal yapı ve ★ Geure * Politika ve Planlama Bileşent * mühendislik Bileseni " Nüfus Bil. ★ mat. ve Bilgisayar Bilimleri Biles eni CamScanner ile tarand ulaşımı Etkileyen * Fiziki coğrafya faktörleri coğrafi konum, iklim, topograt ya, doğal bitki örtüsü, deniz ve karaların doğlusi * Beşeri faktörler sosyal yapı, ekonomi, nüfus, yerleşme, politika, teknolojik yenilikler ve siyasi öncelikler karşımıza çıkar. olarak → Bir noktanın yeryüzünde yer aldığı mekan olarak tanımla. nabilecek matematik konum ile 。 noktanın Gevresindeki en belirgin diğer unsurlara göre durumunu ifade eden özel konum unsurlardır. * Türkiye'nin coğrafi konumu snemli. ulaşımı etkileyen → Bulunduğu konum sebebiyle energini boru hatlanyla dünyaya dağıtılmasında önemli bir kauçak noktasıdır. * Yer şekilleri → Dağların uzanısı, Türkiyedeki dağların uzanışı genellikle dogu-batı doğrultulu olduğundan kara ve demir yalarının bir kısmı dağlara paralel uzanır. → Girinti, Gilkıntının fazla olduğu kıyılarda doğal limon fazladır. ★ Kara ve denizlerin dağılısı. Kuzey ve güney yarımküre arasında dengesiz bir dağılım vardır. Bu durum bölgelere göre farklı tarıma sister- lerinin geliştirilmesinde belirgin rol oynar. * mesafe ve uzaklık • Ekonomik mesafe ulaştırmanın yapılacağı iki nokta arasındo. ortaya çıkan maliyettir. • Zamansal mesate ik nokta arasınghangi zaman diliminde ne kadar süre içerisinde yapılacağını ifade eder. . • Toplumsal mesafe Toplum ve fertler arasındaki ekonomik, eğitim, kültürel ve sanatsal gelişmişlik seviyeleri, beurleyici rol oynar. • iletisim mesafesi 4021, ses ve görüntü aktarım h1z1 olarak adlandırılır. ★ iklim Özellikleri →masım yollarının aşırı sıcaklar ve soğuk, kar ve buz, sis, yağış, rüzgar ve fırtına etkinlik durumuna göre tasarlanması gerekir. * Topografya koşulları Dağ, plato, vadi, ova, yamaç, kıyı, koy, körfez gibi yüzeylerde eğim değerleri wasımın şekillenmesinde belirleyici, → Yamaç eğiminin fazla olduğu yerlerde yollar genellikle dar, lain oldukça fazla tek şeritli ve eğim değerlerini azaltabilmek virajlı yapılır. → Yeryü@anün müsait olmadıgı yerlerde kopruler veya viyadük- lerle ulaşımın sağlanması mümkün hale getirilir. → Diger bir faktor zemin yapısıdır. Sert yapılı zeminlerde Iscilik ve maliyet fazla gerçek yapılı zeminlerde fakat doğal kosullardan ★ Beseri Faktörler etkilenme insa kolay ihtimali yüksektir. → Sanayileşme, teknoloji düzeyi, sermaye, insan unsuru ve ülkelerin gelişmişlik düzeyi bunların başında gelir. → Ekonomik kaynaklar açısından sıkıntısı olmayan ülkelerde dega büyük slaūde kontrol altına alınır. → Nüfus ve yerleşme de etkilidir. örneğin dağınık yerlemelerin yaygın olduğu karadenza yerleşmelerinde wakım olumsuz etkile- . → Ekonomik ve sosyokültürel boyut Oldukça belirleyicidir. " ekonomi boyutu Ekonomisi gelişmiş yerlerde ulaşıma harcoran payın fazla alması daha konforlu ve sık ulaşım ağının ortaya çıkmasına sebep olur. Sosyo kültürel gelirmişlik ise falep ve beklentilerin karşılanma sında toplumun ortak ve bilinati hareket etmesiyle ilgilidir. * Karayolu ulaşımının tarihsel gelişimi ✓ Hayvanların evcilleştirilmesi ✓ Tekerleğin icadı ✓ Teknolojik yenilikler → Dünyada insanların kullandığı ilk yollar hayvan izleridir. Bu yolların diğer adı patika/ keci your adıyla hala kullanılır → Avrupa'da bilinen en eski göç yallarının doğu-batı doğrul tuda ia ana hat boyunca uzandığı belirtilmektedir. 1. Tuna vadisinden Bourgogna (Fransa) kadar uzanan you. 2. Orta Avrupa yolu 3. Kuzey Denizi boyunca uzanan you →>> ilk yol sistemleri m.d 7. yyda Babil kralı Esarhaddon tarafından ülkelerle ticaret ilişkilerini arttırmak için yapılmı!! tir. → Bu dönem yollar içinde en uzunu Susa'yı Sardesle bagla. yan yoldur. 7 Eski aağın en önemli yolları Romalılar tarafından yapılmı Romalıların ilk yaptırdığı you via Appladır. →>> Bu yolun Flaminia ardından Romaly, po ovasına bağlayan Via you inşa edilmiştir. → Daha sonra imp. Shirlar içinde iskoaya'dan kudüs'e kader merkezinde Roma'nın oldual valor vapilmister. uzanan CamScanner ile tarand → Karayolu ulaşımının tarihsel gelişiminde diger donam noktası motorun icadi ve Geritli güçteki motorların kara tarıtlarına uygulanmasıdır. → Newton'un 1680 yılında buharla causip hareket eden aracı yapması motorlu tarıtlara ulaşımın barlangia olarak kabul edilir. → Newton yaptigi bu araca Ilk atsız araba olmasından dolayı "kendi kendine gider" anlamındaki "auto mobile" ismini vermistir. → 1712 yılında ingiliz tasarıma Thomas Newcomen'in ilk buhar makinesini yapması * ¬ 1765-70 yulunda Joseph Cugnot'un "Fardier" adını verdiği arabası , günümüzdeki otomobil ve lokomotiflerin atası sayılı → 1786 yılında James Watt'in lokomotife benzeyen ve öğrencisi murdack tarafından hayata geçirilen buharlı araba 81 (bu aracı kullanan kişiler için Fransızca'da "Atesçi" anlaminc gelen "Chauffeur" yani "sofor" sözcüğü kullanumistir." - 1885 yılında Alman Gottlieb wilhelm Daimler gaz ve petrolle causan motoru, aynı yıl oğlu Paul Daimler ve maybach'ın "Reitwagen" adını verdikleri yen motorlu araçları → 1877 yılında Alman mühendis motosiklete benze- Nikolaus Oto'nun dort zamanu benzin Motorunu icat etmesi → Daha Sonra sanayici Armand Peugeot 1891'de Daimle motoruyla causan arabalar üretmeye basladı. CamScanner ile tarand 3 • Yollar * Baharat you " Uzakdoğu'yu Batı'ya bağlayan youldur. * ipek you " yourdur. +icaret Anadolu yarımadasını da içine alan ticaret Adını doğudan batıya tasınan ipekten aur. * Krall Yolu" 43anır. • Geçitler Tam adı pers kral yoludur. Susa'dan Sardis'e * Gin'de yer alan semo La Geaidi bulunmaktadır. Tibet' te 5565 Çok büyük yükseltide metre yüksekliğe sahip olan geart dünyada araçla geçilebilen en yüksek geait özelligi taşımaktadır. → Tarih boyunca da geçitler özellikle savas donemlerinde kullanılmıştır. Bu cercevede Afganistan ve Pakistan arasında bulunan Hayber (Haybar) geaidi buna örnektir. Günümüzde ise kabil ile • Tüneller pesaver sehirlerini birbirine bağlar → Egim ve iklim koşullarının neden olduğu sorunların büyük önüne geçmesi, günümüzde sayılarının her ōlaūde gün artmasına neden olur. karayou tanelidir. gecen * Norveç'te yer alan "Laerdal Tüneli " dünyanın en uzun * ülkemizde ise 2018 yılında açılan Rise-Ikiadere ile Erzurum-ispic arasındaki "Ouit Tüneli" Türkiye'nin en wan dünyanın ikinci en uzun alft tüpli karayolu tünelidir. • köprüler * Dünyanın en uzun köprüsü Gin'de olup 3 genri birbirine bağlar. Qingdao Haiwon köprüsü tam 42 km'dir. * Asma köprü olarak adlandırılan köprülerin en uzunu Akashi kaikyo Köprüsüdür. Japonya'da bulunan kobe sehri ile AvaCT adasını birbirine bağlar. en uzun 2. asma köprüsü Türkiye'de bulunan * Dünyanın Osmangazi köprüsüdür. * Humber köprüst Ingiltere * Yavuz Sultan Selim köprüsü istanbul - Türkiye * Verrazano - narrows köprüsü ABD - Hudson nehṛt · • Viyadükler → Dünyanın en uzun viyadüğü Millau viyadüğüdür. üzerinde Fransa'nın Millau kasabasındaki paris - montpellier şehirlerini bağlamak üzere 2460 metre uzunluğa ve 343 metre yüksekliğe sahiptir. V Kōprů ve viyadük Arasındaki Fark ★ Kōprū fiziksel engelleri armak için inşa edilirken, Viyadük bir vadi yada geaidi geçen bir köprü türüdür. • Uluslararası karayolu Ağları ve koridorları * Trans Avrupa Ağları (TEN) AB'ye liye ve komsu devletle- rin altyapıları arasındaki bağlantıları kurmak ve karşılıklı isletilebilirliği sağlamayı amaçlamıştır. → Bu ağlardan TEN-T (Ten-ulartırma) mal ve hizmetlerin Serbest dolaşımını kolaylaştırır. iki katmandan oluşur. TEN-T kapsamu ağ; demiryour, karayour, ve bilesenlerinin yanı sıra havayour altyapı arasındaici bağlantıları da içerir. 2 iç suyolları deniz Wastırma fünleri → ikinci katman olan TEN-T Çekirdek Ag ise stratejik öneme sahip olan ve TEN-T kapsamu ağdan daha yüksek Standartlarda olacak şekilde 2030 yılı sonuna kadar tamamlanması hedeflenen dokuz koridordan oluşmaktadır. → Türkiye'nin kurucu ülkelerinden birist olduğu Trans-Avrupa Demiryolu (ER) Projesi Avrupa ülkelerinin diğer ülkeler ile uluslarası demiryolu ve bütünleşik ulaştırma sistemi gelistirmeyi amaçlamaktadır. - Avrupa ve Asya'yı kapsayacak bir entegre demiryol yuk tasımacılyi şebekesi Oluşturmak amacı ile 4 ana koridordan oluşan Trans-Asya demirypu (TAR) projest Avrupa'dan Güneydoğu Asyalya uzanmaktadır. * Türkiye bu projenin Güney Koridoru üzerinde yer alır. → Asya ve Avrupa arasında kesintisiz demiryolu ulaşımını sağlamak amacıyla UNECE Ve UNESCAP önderliğinde gelistirllen Avrupa - Asya ulaştırma Bağlantıları (EATL) projesinde 9. demiryolu koridoru belirlenmistir. ülkemiz 3. ve 4. koridor güzergahında yer alır. Σ karayolu ulasiminin Avantaj ve Desavantajlart • Denizyolu ulaşımının Tarihsel Gelişimi → Denizyolu ulaşımı muhtemelen ilk darak ia denizlerde ve akarsular da başlamıştır. Denizde hareket edebilen gemiye benzeyen ilk ulaşım aracı m.ō. 4000-3000'IT yıllar arasında Mısırlılar tarafından yapıldığı tahmin edilmektedir. -- Daha sonra Akdeniz'de Akaların ortaya çıktığı görülür. Bunu Fenikeliler (ganümüz Lübnan dev. atası) takip eder. 3 CamScanner ile tarand ¬ Vikingler yaptıkları Okyanusa dayanıklı gemilerle kork, deri, yağ, kurutulmuş balık gibi ürünlerin ticaretini uzun yıllar ellerinde tutmuşlardır. arasında baharat ve → Denizcilikte lleri olan Venedik, cenova, Amalfi, Pisa gibi devletler 8-15-44 yy tekellerine aldılar. трек +icaretint istanbul'un fethi, Akdeniz'in Türk gola haline gelmesi Aurupa'ya yapılan baharat ticaretinin osmanu kontroline geçmesini hızlandırdı. osmanlı imp. gecen gemilerden vergi alıyor ve fiyat konusunda kendi istek ve ihtiyacları doğrultusunda değişiklik yapabili- yordu. Deniz ve okyanuslarda gerçekleştirilen deniz ulaştırması açık deniz ulaştırması, Iç denizler, göller ve akarsularda yapılan ulastırma ise iç sularda ulaşım olarak tanımlarır. • Denizyolu ulaşımın unsurlar *Gemiler → Kuru yük gemileri", SIVI olmayan yükleri taşımada kullaulr. → Dökme yük tasıyan gemiler, Bu gemiler kuru ya da yar yükler taşır. dokme DWT nedir? (Ing. ōku ağırlık anlarına gelir) * uluslarası deniz ticaretinde kullanılan bir olaŭ birimidir. * Türkiye'de deniz mevzuatında bir geminin müretta GT Nedir? * Bir geminin yükünün gerçek ağırlığı demektir. → çok amaal gemiler, çok çesitli yükler taşınır. - 2011-on / 2011-off gemileri, Hareketli yoklerin taşınmasını kolaylartırır. con-20 gemileri Ro-Pax konteyner de taşır. Yolcu gemilī, furdur. ] farkli gem arlert 17 Frigorifik gemiler" soğutulmus, dondurulmuş ürünleri taşımak için kullanılır. → Ağır yük gemileri 〃 Ckırı büyük ve ağır yükleri taşır. • Yarı-batan • kendi yükleme donanımına sahip yuk genist · Dok gemileri → Canlı Hayvan gemisi → SIVI yük gemisi ੧ LNG - LPG gemileri Sıvılaştırılmış petral →slullaştırılmış doğalgaz → Yoku gemileri • Boğazlar * Doğal süreçler sonucunda duşmuş boğazlar ülkelere büyük avantaj sağlamaktadır. → Istanbul Boğazı → Ganakkale B → Cebelitarık B. Akdeniz " - atlas okyausunu birleştirir. - Babul-mendep B. → Hormuz B. " Kalldeniz - Umman Basra körfeAT - umman denizt - Kuzey Buz Denizi " → Bering B. Bering denizT " →macellan B. Atlas okyanusu - Büyük okyanus " →malakka B. " Sumatra adası - malakka → messina B. // Tren Denizi - yung denizi • Kanallar → Doğul denizyolu olarak ifade edilen kanallar bogazlara benzer fakat insan yapımı olduklarında boğazlardan ayrılır. ilk * Bu kapsamda incelenmesi gereken kancil Süveys kanalidr. Akdeniz ile kızıldeniz arasına yapılmıştır. ★ ik olarak uluslararası hukuka göre yönetilen kanal 1958 yılında millileştirildi. CamScanner ile tarand → Denizydu ulaşımında etkili olan diğer kanal ise Atlas okyanusu ile Büyük okyanusu birleştiren Panama kanal. -Ümit Burnunu dolarma zorunluluğu ortadan kalkmıştır.- → Baltık Denizini kuzey Buz deniziyle bağlayan diğer kanal Kiel kanalıdır. versalles Ant. ile uuslarasasi statu kazanmış ancak yonetim Almanlarda kalmıştır. - Korint kanali, yer aur. " Ege denizi lle Adriyatık Denizi arasında kanal mora yarımadasını ana karaya bağlaya en dor alanda bulunur. - Don-volga kanall, Don ve Volga nehirlerinin aşağı kesimlerini birbirine bağlar. ile 101 km uzunluğundaki kanal Hazar Den Azak Denizi ne bağlanmıştır. •Limanlar Bir limanın ortaya çıkması ve gelişmesi cografi konu- muna, hinterlanding , ulaşım ağına sahip olmasına, ticari hacmine bağlıdır. ★ Singapor Limani, Shanhai Limani, Rotterdam Limon, Hong Kong Limani, Japonya Nagoya Limanı dünyanın en büyük ve en işlek limanları olmurtur. [ Avantajlar - Dezavantajlar oku. • Demiryolu ulaşımının coğral → Bu ulaşım faaliyetlerin temeli ingiltere'ye dayanır. maden ocaklarında yeraltında biriken suyun disariya Icat edilen buhar makinesine daya- boşaltılması amacıyla maktadır. → Asıl barlangıç noktası ray sisteminin icat edilmesidir. * Richard Trevithick'in buharın yüksek basıncı üzerinde yaptığı çalışmaları ve gelistirdigt ilk lokomotift 1808 yılında tamamlandı. * Bu faaliyetlerin donum noktası William Hedley'in 1813 yılında hot saatte 22 km olan makine tasarlamasıdır. * Demiryolunun ulaşım faaliyeti olarak kullanılması ise 1825 yılında ingiltere'de Stockton- Darlington hattında gerçeklestifstir. * Demiryolu ulaşımının unsurları → Raylar → Lokomotif ve vagonlar →Tüneller uzun * Danyanın en Loun demiryolu ulaşımı sağlayan tüneli Gotthard Base 2016'da hizmete açılmıştır. alp dağlarının altinda gecer -sviare "Bremner Tünel 2025'te tamamlanacak ve ilk sırayı alacak. (Avusturya ve italya'yı bağlayacak) ✦ Japonya Seikan Tüneli 2. sıradadır. Honshu adası ile Hokkaido adası arasındadır. * 3. sırada mans Tüneli vardır. (ingiltere -Fransa arası) → Köprüler * Danyanın Shanghai en uzun demiryour kōprusi Danyang-kunshan koprasa ve Nanjing sevirleri arasındadır. 2. sırada Beijing - Shanghai yüksek hızlı tren demiryour hatti üzerinde yer alan Trangin köprüsüdar. 3. Sırada Ginde bulunan Weinan weihe köprüsü vardır. I hengshou ve xian sehirlerini bağlar. → Garlar ve istasyonlar Dünyada Demiryolu Ularımı → Dünya genelinde demiryolu ağının en uzun olduğu ülke ABD'dir. 2. AB ülkeleri toplamı 3. Gin 4. Rusya ★ ABD, Rusya ve ain'de toplam yuk tarımada demiryolu ilk sırada yer alırken Japonya ve AB ikincT ulaşımı → Kent içi Rayu sistemler (metro, tramvay, funiküler) → Hiali Tren Sırada yer * 1864 Tokyo Olimpiyatları rain Japonya tarafından geustirile ve ilk seferini Tokyo-Osaka arasında günümüze kador yaygınlaşmıştır. 7 Avantaj - desavantag ски. - уара hall tren 4