Kimyasal Tepkimelerde Denge ve Sıcaklık-Basınç İlişkisi
Kimyasal denge tepkimeleri ve sıcaklık arasındaki ilişki, kimyasal sistemlerin davranışını anlamak için kritik öneme sahiptir. Ekzotermik ve endotermik tepkimelerde kimyasal denge farklı şekillerde etkilenir.
Tanım: Kimyasal denge nedir? Bir tepkimede ileri ve geri yöndeki tepkime hızlarının eşit olduğu duruma kimyasal denge denir. Bu dengede K ileri ve K geri değerleri önemlidir.
Ekzotermik tepkimelerde sıcaklık artışı dengeyi ürünler yönüne kaydırır ve Kc denge sabiti değeri büyür. Buna karşılık, endotermik tepkimelerde sıcaklık artışı dengeyi girenler yönüne kaydırır ve denge sabiti küçülür. Denge sabiti birimi, tepkimenin özelliklerine göre değişiklik gösterir.
Önemli: Katalizörler, tepkimenin ileri ve geri hız sabitlerini aynı oranda değiştirerek dengeye daha kısa sürede ulaşılmasını sağlar. Ancak denge sabiti formülünü etkilemez.
Basınç değişiminin denge üzerindeki etkisi, tepkimedeki mol sayısı değişimine bağlıdır. Kimyasal denge tepkimeleri özellikleri açısından, eğer tepkimede mol sayısı korunuyorsa basınç değişimi dengeyi etkilemez. Mol sayısının korunmadığı durumlarda ise basınç artışı, dengeyi mol sayısı az olan tarafa kaydırır.
Örnek: N₂g + 3H₂g ⇌ 2NH₃g tepkimesinde basınç artışı, mol sayısı az olan ürünler NH3 tarafına doğru dengeyi kaydırır.