Heterojen Karışım Türleri

Bu sayfada heterojen karışım türleri detaylı olarak incelenmiştir.

Heterojen karışımlar, görünüm ve özelliklerin her noktada aynı olmadığı, birden fazla kısmın gözle rahatlıkla görülebildiği karışımlardır. Başlıca heterojen karışım türleri şunlardır:

1. Süspansiyon: Katı-sıvı heterojen karışımlar Örnek: Türk kahvesi, ayran, talaş-su, tebeşir tozu-su
2. Emülsiyon: Sıvı-sıvı heterojen karışımlar Örnek: Yağ-su, mayonez, benzin-su
3. Aerosol: Gaz-katı veya gaz-sıvı heterojen karışımlar Örnek: Duman, tozlu hava, sprey, deodorant, sis, bulut
4. Kolloid: Dağılan maddenin askıda kaldığı karışımlar Örnek: Krema, jöle, kan, sis

Örnek: Kum-çakıl, pirinç-mercimek, kükürt-demir tozu gibi karışımlar adi karışımlara örnektir.

Highlight: Kolloidal çözeltilerden ışık demeti geçirildiğinde ışınlar görülebilir. Bu etkiye Tyndall etkisi denir.

Heterojen karışımların parçacık boyutları, çözeltilere göre daha büyüktür:

Çözelti < 10⁻⁹ - 10⁻⁶ < Süspansiyon

• Homojen karışımlarda parçacıklar çıplak gözle görülemez.
• Kolloid karışımlarda parçacıklar optik mikroskopla görülebilir.
• Heterojen karışımlarda parçacıklar çıplak gözle görülebilir.

Çözünme Süreci ve Çözünürlük

Bu sayfada çözünme süreci ve çözünürlük kavramları detaylı olarak ele alınmıştır.

Çözünme Süreci: Bir maddenin başka bir madde içerisinde homojen dağılmasına çözünme denir. Su çok iyi bir çözücüdür, ancak tüm maddeler suda çözünmeyebilir.

Highlight: "Benzer, benzeri çözer" prensibi çözünme sürecinde önemlidir.

Çözünme süreci 3 aşamada incelenebilir:

1. Çözünen madde tanecikleri arasındaki etkileşimler zayıflar.
2. Çözücü madde tanecikleri birbirinden uzaklaşır.
3. Çözücü-çözünen tanecikleri arasında etkileşim oluşur.

Örnek: NaCl'nin suda çözünmesi: Na⁺$k$ + Cl⁻$k$ → Na⁺$aq$ + Cl⁻$aq$

Vocabulary: Hidratasyon: Çözünen maddenin su molekülleri tarafından sarılması Vocabulary: Solvatasyon: Çözünen maddenin su dışında bir çözücü tarafından sarılması

Çözünme ve Polarlik:

• Polar maddeler polarlarda, apolar maddeler apolarlarda çözünür.
• Polar maddelerde hidrojen bağı ve dipol-dipol etkileşimler etkinken, apolar moleküllerde London kuvvetleri etkindir.
• Polar maddeler, apolar maddelerle karışmaz.

Highlight: Polar moleküller arasındaki hidrojen bağı ve dipol-dipol etkileşimler, London kuvvetlerinden çok daha güçlüdür.

Örnek: Elmas gibi kovalent bağlı kristal katılar, güçlü kovalent bağları nedeniyle çözücülerde çözünmezler.

Çözeltilerde Derişim ve Özellikleri

Bu sayfada çözeltilerde derişim kavramı ve çözeltilerin özellikleri incelenmiştir.

Derişim: Belirli bir miktar çözücüde çözünmüş madde miktarına derişim denir.

Örnek: 100 gram suda 20 gram şeker çözünmüş bir çözelti, 100 gram suda 5 gram şeker çözünmüş bir çözeltiye göre daha derişiktir.

Doymuş, Doymamış, Aşırı Doymuş Çözeltiler: Bir çözelti belirli bir sıcaklıkta;

• Çözebileceği en fazla madde miktarını çözmüşse: Doymuş
• Çözebileceği en fazla madde miktarından daha azını çözmüşse: Doymamış
• Çözebileceği en fazla madde miktarından daha fazlasını çözmüşse: Aşırı Doymuş

Derişim İfadeleri:

1. Kütlece % Derişim = $Çözünen kütlesi / Çözelti kütlesi$ × 100
2. Hacimce % Derişim = $Çözünen hacmi / Çözelti hacmi$ × 100
3. ppm $milyonda kısım$ = $Çözünen kütlesi (mg$ / Çözelti kütlesi $kg$) veya $Çözünen kütlesi (g$ / Çözelti kütlesi $ton$) × 10⁶

Çözeltilerin Özellikleri: Çözeltilerin içlerindeki çözünen madde miktarına ve tanecik sayısına bağlı özelliklerine koligatif özellikler denir.

Örnek: Saf su 1 atm basınçta 100°C'de kaynarken, tuzlu su daha yüksek bir sıcaklıkta kaynar. Tuz miktarı arttıkça kaynama noktası da artar.

Highlight: Tanecik sayısı fazla olan çözeltide kaynama noktası yükselmesi veya donma noktası düşmesi daha fazla olur.

Ayırma ve Saflaştırma Teknikleri

Bu sayfada karışımları ayırmak ve saflaştırmak için kullanılan teknikler ele alınmıştır.

1. Tanecik Boyutu Farkından Yararlanarak Ayırma: a) Ayıklama $Katı-Katı$: Örnek: Pirinç içinden taş ayıklama, çürük meyve ayıklama b) Eleme $Katı-Katı$: Örnek: Kum-çakıl, un-kepek ayırma c) Süzme: Örnek: Makarna suyu, gaz maskeleri, çay, egzoz filtreleri
2. Diyaliz: Sağlık sektöründe kullanılır Küçük moleküller yarı geçirgen zardan geçerken, büyük moleküller geçemez
3. Yoğunluk Farkından Yararlanarak Ayırma: a) Savurma: Örnek: Buğday-saman ayırma b) Ayırma Hunisi: Sıvı-sıvı heterojen karışımları ayırmak için kullanılır Yoğunluğu büyük olan sıvı altta toplanır

Highlight: Ayırma ve saflaştırma teknikleri, karışımların fiziksel özelliklerinden yararlanarak bileşenleri birbirinden ayırmayı sağlar.

Örnek: Kan diyalizi, böbrek yetmezliği olan hastalarda kanın zararlı maddelerden arındırılması için kullanılan bir diyaliz uygulamasıdır.

Çözeltilerin Koligatif Özellikleri

Çözeltilerin koligatif özellikleri ve bunların etkileri bu sayfada açıklanmıştır.

Definition: Koligatif özellikler, çözeltilerin içlerindeki çözünen madde miktarına ve tanecik sayısına bağlı özelliklerdir.

Example: Tuzlu suyun kaynama noktasının saf sudan yüksek olması.

Highlight: Tanecik sayısı arttıkça kaynama noktası yükselmesi ve donma noktası düşmesi de artar.

Ayırma ve Saflaştırma Teknikleri

Karışımların ayrılması ve saflaştırılması için kullanılan teknikler bu sayfada açıklanmıştır.

Definition: Ayırma teknikleri, karışımları bileşenlerine ayırmak için kullanılan yöntemlerdir.

Example: Eleme, süzme, diyaliz ve yoğunluk farkıyla ayırma.

Highlight: Ayırma teknikleri karışımların fiziksel özelliklerinden yararlanılarak uygulanır.

Karışımlar ve Özellikleri

Karışımlar, günlük hayatta sıkça karşılaştığımız madde gruplarıdır. Bu sayfada karışımların temel özellikleri ve sınıflandırılması ele alınmıştır.

Tanım: Karışımlar, iki veya daha fazla maddenin bir araya gelmesiyle oluşan ve fiziksel yollarla ayrılabilen sistemlerdir.

Karışımların başlıca özellikleri şunlardır:

• Saf değildirler
• Homojen veya heterojen olabilirler
• Bileşenleri arasında belli bir oran yoktur
• Farklı kimyasal türler içerirler
• Fiziksel yollarla elde edilir ve ayrıştırılırlar
• Sembol ya da formüllerle gösterilmezler
• Bileşenleri kendi özelliklerini kaybetmez

Highlight: Karışımlardaki her bir maddeye "bileşen" denir ve bileşenler arasında sabit bir oran bulunmaz.

Homojen karışımlar ve heterojen karışımlar olmak üzere iki ana gruba ayrılırlar:

1. Homojen Karışımlar: Görünümü karışımın her noktasında aynıdır Bileşenler çıplak gözle görülemez Tek madde gibi gözükür Örnek: Tuzlu su, lehim, hava, kolonya

Örnek: Şekerli su, gümüş-cıva amalgamı, bronz ve pirinç homojen karışımlara örnektir.

2. Heterojen Karışımlar: Görünüm ve özellikler her noktada aynı değildir Birden fazla kısım gözle rahatlıkla görülebilir Örnek: Çamurlu su, yağ-su karışımı, duman

Vocabulary: Çözelti: Homojen karışımların diğer adıdır.