Genetik Kod ve Protein Sentezinin Temelleri
Protein sentezi, canlı organizmaların hayati fonksiyonlarını yerine getirmek için gerekli olan proteinlerin üretilme sürecidir. Bu süreç, santral dogma olarak bilinen genetik bilgi akışının bir parçasıdır.
Definition: Santral dogma, genetik bilginin DNA'dan RNA'ya ve oradan proteinlere aktarılması sürecini tanımlar.
Genetik kod, DNA'daki nükleotit diziliminin nasıl protein dizilimine çevrileceğini belirleyen kurallar bütünüdür. Bu kod, üçlü nükleotit grupları kodonlar tarafından belirlenir.
Vocabulary: Kodon, mRNA üzerindeki üç nükleotitlik birimdir ve belirli bir amino asidi kodlar.
Genetik kodun özellikleri:
- 64 farklı kodon bulunur.
- Her kodon bir amino asidi temsil eder.
- AUG kodonu başlangıç start kodonudur ve metionin amino asidini kodlar.
- UAA, UAG ve UGA kodonları durdurucu stop kodonlardır.
Example: Örneğin, AUG kodonu metionin amino asidini kodlarken, UAA kodonu protein sentezinin sonlandırılması gerektiğini işaret eder.
Protein sentezi aşamaları iki ana adımdan oluşur:
- Transkripsiyon: DNA'dan mRNA sentezi
- Translasyon: mRNA'dan protein sentezi
Bu süreçte, tRNA molekülleri önemli bir rol oynar. tRNA'lar, antikodonları aracılığıyla mRNA'daki kodonları tanır ve uygun amino asitleri ribozoma taşır.
Highlight: Protein sentezinde 64 kodon, 61 antikodon ve 3 durdurucu kodon bulunur. Bu, olası mutasyonlara karşı bir koruma mekanizması sağlar.