Paragrafta Anlam Yönü

Paragrafları doğru anlamak için öncelikle konu ve ana fikri bulabilmeliyiz. Konu, paragrafta ne anlatıldığıdır ve genelde birkaç sözcükten oluşur. Konuyu bulmak için:

• Paragrafta en çok tekrar edilen sözcüklere dikkat etmeliyiz
• Genellikle giriş bölümünde verilir
• Parçayı kapsayıcı olmalı ama çok genel olmamalı

Ana fikir ise yazarın bize öğretmek istediği şeydir. "Parçada yazar ne anlatmak istiyor?" diye sorduğumuzda buluruz. Ana fikir bir cümle şeklindedir ve genelde sonuç bölümünde bulunur.

Yardımcı düşünceler ise ana fikri desteklemek için kullanılan küçük düşüncelerdir. Bir paragrafta bir ana fikir varken, birçok yardımcı düşünce olabilir.

İpucu! Ana fikir genellikle "kısaca, sonuçta, oysa, bence" gibi ifadelerden sonra gelir. Olumsuz cümleler ve olasılık cümleleri ana fikir olamaz.

Paragrafın yapısını bilmek de çok önemlidir:

• Giriş: Konunun tanıtıldığı bölüm
• Gelişme: Konunun örneklendiği ve detaylandırıldığı bölüm
• Sonuç: Konunun bir sonuca bağlandığı bölüm

Paragrafta kullanılan anlatıcı tipleri de anlamamıza yardımcı olur:

1. 3. Kişi Anlatımı ("O" ağzı): En çok kullanılan anlatım tipi
2. 1. Kişi Anlatımı ("Ben" ağzı): Olaylar anlatıcı tarafından yaşanıyormuş gibi aktarılır

Bakış açıları ise şunlardır:

• Kahraman Bakış Açısı: Olayların kahramanlardan biri tarafından anlatılması
• Gözlemci Bakış Açısı: Anlatıcının olayları dışarıdan gözlemlemesi
• Hakim Bakış Açısı: Anlatıcının her şeyi bilmesi, kahramanların duygularını ve düşüncelerini aktarabilmesi

Olay paragraflarında ise olay, zaman, mekân ve kahramanlar gibi unsurlar bulunur.

Anlatım Biçimleri ve Düşünceyi Geliştirme Yolları

Her paragraf belirli anlatım biçimleri kullanılarak yazılır. Türkçede dört temel anlatım biçimi vardır:

1. Açıklama: Bilgilendirmeye yönelik, nesnel anlatım kullanılır. Makale, fıkra, deneme gibi yazılarda görülür.

2. Tartışma: Okuyucunun fikrini değiştirmeyi amaçlar. "Bence, kanımca" gibi ifadeler içerir.

3. Betimleme: Varlık veya durumların sözcüklerle resmedilmesi. Sadece görüntü değil, karakter özellikleri de tarif edilebilir.

4. Öyküleme: Olayların yer ve zaman ilişkisi içinde anlatılması. Okuyucunun zihninde bir film canlanır.

Yazarlar düşüncelerini daha etkili kılmak için düşünceyi geliştirme yolları kullanırlar:

• Tanımlama: "Nedir?" sorusunun cevabı, bir kavramın temel özellikleriyle açıklanması
• Duyulardan Yararlanma: Duyu organlarımızla algılanabilen ayrıntılara yer verme
• Benzetme: Özelliği zayıf olanın, güçlü olana benzetilmesi
• Karşılaştırma: Bir kavramın başka bir kavramla benzer veya farklı yönlerinin ortaya konması
• Örneklendirme: Düşünceleri somutlaştırmak için örnekler verme
• Tanık Gösterme: Bir görüşü doğrulamak için uzman kişilerin sözlerinden yararlanma
• Sayısal Verilerden Yararlanma: İstatistiksel bilgilerle düşünceyi destekleme

Unutma! Bir paragrafta birden fazla düşünceyi geliştirme yolu kullanılabilir.

Paragrafların taşıması gereken bazı anlatım özellikleri de vardır:

• Açıklık: Anlatımın kolay anlaşılabilir olması
• Yalınlık: Anlatımın süs ve gereksiz sözcüklerden uzak olması
• Duruluk: Gereksiz sözcük ve eklerin bulunmaması
• Özlülük: Az sözle çok şey anlatma
• Doğallık: İçtenlik, yapaylıktan uzak anlatım
• Akıcılık: Anlatımın pürüzsüz olması
• Özgünlük: Yazarın kendine özgü, farklı bir anlatım tarzı olması

Bu özellikleri taşıyan paragraflar hem anlaşılması kolay hem de etkileyici olur.

Paragraf Sorularını Çözerken Nelere Dikkat Etmeliyiz?

Paragraf soruları, okuduğumuzu anlama ve yorumlama gücümüzü ölçer. Bu soruları doğru çözmek için izlemen gereken bazı adımlar var:

1. Her zaman paragrafın tamamını ve şıkların tümünü okumadan karar verme.

2. Paragrafları anlayarak ve dikkatle oku. İkinci kez okumaya gerek bırakma.

3. Soru çözme sıralaması şöyle olmalı: Önce soru kökü, sonra paragraf, en son şıklar.

4. Olumsuz ifadeler içeren soru köklerine dikkat et! "Değildir, yoktur, çıkarılamaz" gibi olumsuz ifadeleri gözden kaçırma.

5. Kişisel görüşlerini bir yana bırak ve paragraftaki bilgilere göre soruyu yanıtla.

İpucu! Bilgi arayan sorularda soru kökünden sonra şıkları okumak daha faydalıdır. Böylece ne aradığını bilerek paragrafı okursun.

Paragraf sorularını çözerken karşılaşacağın soru tipleri şunlardır:

1. Ana Fikir Soruları: "Paragrafın ana düşüncesi nedir?" veya "Bu paragrafta anlatılmak istenen nedir?"

2. Konu Soruları: "Paragrafın konusu nedir?" veya "Paragrafta neden söz edilmektedir?"

3. Yardımcı Fikir Soruları: "Aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz/söylenemez/değinilmemiştir?" gibi olumsuz ifadeler içerir.

4. Bir Sorunun Cevabı Olan Paragraf Soruları: Paragrafın hangi sorunun cevabı olduğu sorulur.

5. Başlık Soruları: "Bu paragrafın başlığı ne olmalıdır?" tarzında sorulur.

6. Anlatım Biçimleri Soruları: "Bu paragrafta hangi anlatım biçimleri kullanılmıştır?"

7. Düşünceyi Geliştirme Yolları Soruları: "Bu paragrafta hangi düşünceyi geliştirme yoluna başvurulmuştur?"

Bu soru tiplerini tanıyarak doğru cevaba daha kolay ulaşabilirsin. Her soru tipi için farklı bir çözüm yöntemi kullanman gerekebilir.

Paragraf Soru Tipleri ve Çözüm Teknikleri

Paragraf sorularında başarılı olmak için farklı soru tiplerini tanıman ve doğru çözüm tekniklerini uygulaman çok önemli. İşte karşılaşabileceğin diğer soru tipleri:

1. Paragrafın Yapısı İle İlgili Sorular:

• Karışık Cümlelerden Paragraf Oluşturma: Cümleleri mantık veya oluş sırasına göre sıralamalısın. Önce giriş cümlesini belirle, sonra diğerlerini mantık sırasına koy.

• Paragraf Tamamlama: Genelde son cümleyi bulman istenir. Sonuç cümlesi, paragraftakileri özetler veya sonuca bağlar.

• Paragrafı İkiye Bölme: İki paragraf tek paragraf olarak verilir ve ikinci paragrafın ilk cümlesini bulman istenir. Düşünce değiştiği an ikinci paragraf başlar.

• Giriş Cümleleri: Paragrafın ilk cümlesidir. "Ama, fakat, çünkü, böylece" gibi bağlaçlarla başlayamaz.

• Paragraf Akışı: "Akışı bozan cümleyi bulun" veya "Hangili cümleler yer değiştirmeli" şeklinde sorulabilir.

Püf Noktası! Paragrafın akışını bozan cümleyi bulmak için "Konu değişti mi? Zaman değişti mi? Kişi değişti mi?" gibi sorular sor.

2. Paragrafta Kullanılan Duyular:

Bu sorularda hangi duyu organlarının kullanıldığını bulman istenir. Dikkatli ol, bazen soyut kavramları somutlaştırarak yanıltabilirler.

3. Tema Soruları:

Genellikle şiirin aktardığı duygu veya işlediği düşünce sorulur. Şiirde hakim olan duyguyu bulman gerekir.

4. Anlatıcı Tipleri ve Bakış Açıları Soruları:

Anlatımın kaçıncı kişi ağzından yapıldığı sorulabilir. Fiillerin çekimlerine dikkat etmelisin.

5. Paragrafın Temel Unsurları Soruları:

Olay, kişi, zaman ve mekan gibi paragrafın temel unsurları sorulabilir.

Soru çözerken dikkat etmen gereken önemli noktalar:

1. Soruların çoğu yardımcı fikir sorularıdır ve genelde olumsuz ifade içerir.

2. Paragrafın türünü belirlemeyi öğren (olay mı, düşünce paragrafı mı?).

3. Anlatım biçimlerini ve düşünceyi geliştirme yollarını karıştırma.

4. Giriş cümlelerinde bağlaç kullanılmaz.

5. Akışı bozan cümleyi bulurken konu değişimlerine dikkat et.

Bu teknikleri uygulayarak paragraf sorularını daha hızlı ve doğru çözebilirsin. Bol bol paragraf sorusu çözerek kendini geliştirebilirsin.